"Sự tiến bộ của công nghệ mang lại cho con người nhiều tiện ích, nhưng cũng tạo ra những thách thức mới. Hãy bình luận về nhận định này và đưa ra những suy nghĩ của bạn về cách con người nên đối diện...

Trong dòng chảy không ngừng nghỉ của thời đại, công nghệ đã và đang trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống con người. Những bước tiến vượt bậc về công nghệ trong thế kỷ XXI không chỉ mang lại vô vàn tiện ích mà còn làm thay đổi căn bản cách con người sống, làm việc và giao tiếp. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích to lớn, sự phát triển công nghệ cũng kéo theo nhiều hệ lụy, thách thức nghiêm trọng đến đạo đức, sức khỏe, tâm lý và sự phát triển bền vững của xã hội. Nhận định: “Sự tiến bộ của công nghệ mang lại cho con người nhiều tiện ích, nhưng cũng tạo ra những thách thức mới” là một cái nhìn toàn diện và đúng đắn, cần được suy ngẫm sâu sắc trong bối cảnh chúng ta đang bước vào kỷ nguyên số với tốc độ chóng mặt.

Trước hết, không thể phủ nhận rằng công nghệ mang lại cho con người nhiều tiện ích vượt bậc trong mọi mặt của đời sống. Ở lĩnh vực thông tin – truyền thông, sự xuất hiện của Internet, điện thoại thông minh và mạng xã hội giúp con người kết nối dễ dàng, nhanh chóng và vượt qua giới hạn không gian. Một cuộc gọi video có thể nối liền những con người ở hai đầu Trái Đất. Trong giáo dục, công nghệ hỗ trợ học tập từ xa, mở rộng tri thức toàn cầu thông qua các nền tảng học trực tuyến. Trong y tế, trí tuệ nhân tạo và các thiết bị kỹ thuật số hỗ trợ chẩn đoán, phẫu thuật chính xác, cứu sống hàng triệu sinh mạng. Trong đời sống thường nhật, chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, con người có thể mua sắm, thanh toán, đặt xe, giải trí, học ngoại ngữ, điều khiển thiết bị trong nhà, thậm chí làm việc từ xa một cách hiệu quả. Rõ ràng, công nghệ đã góp phần nâng cao chất lượng sống, tiết kiệm thời gian và công sức cho con người, đồng thời mở ra những chân trời mới trong nghiên cứu và khám phá.

Tuy nhiên, đi cùng với sự tiện lợi đó là những thách thức to lớn mà công nghệ mang lại. Một trong những vấn đề nổi bật là sự lệ thuộc và “nghiện” công nghệ. Nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, dần đánh mất khả năng giao tiếp trực tiếp, kỹ năng sống thực tế khi dành quá nhiều thời gian cho điện thoại, máy tính và mạng xã hội. Sự phổ biến của mạng Internet cũng đồng nghĩa với việc thông tin giả, tin xấu độc dễ dàng lan truyền, gây hoang mang và xói mòn niềm tin xã hội. Ngoài ra, vấn đề an toàn dữ liệu cá nhân trở nên nhức nhối khi nhiều người bị đánh cắp thông tin mà không hề hay biết. Sự phát triển quá nhanh của công nghệ còn khiến một bộ phận người lao động mất việc làm vì bị thay thế bởi máy móc, robot hoặc hệ thống tự động hóa. Về mặt đạo đức và nhân văn, việc con người quá tin tưởng vào trí tuệ nhân tạo và máy móc có thể dẫn đến sự suy giảm vai trò của tư duy độc lập, tình cảm, lương tri – những yếu tố cốt lõi làm nên nhân cách con người.

Đặc biệt, trong bối cảnh “chuyển đổi số toàn cầu” như hiện nay, con người đứng trước bài toán lớn: làm sao để thích nghi và phát triển bền vững trong khi vẫn giữ được bản sắc và giá trị cốt lõi của mình. Đây là một thách thức không chỉ mang tính cá nhân mà còn mang tính cộng đồng, quốc gia và toàn nhân loại. Kỷ nguyên số không chỉ đòi hỏi kỹ năng sử dụng công nghệ, mà còn yêu cầu đạo đức số, hiểu biết pháp luật, và khả năng làm chủ bản thân trước những cám dỗ vô hình của thế giới ảo.

Vậy con người nên đối diện với kỷ nguyên số như thế nào?

Trước hết, cần có một thái độ chủ động và tỉnh táo. Công nghệ là công cụ do con người tạo ra, vì vậy con người cần làm chủ nó thay vì để nó điều khiển mình. Cần trang bị cho bản thân kỹ năng số cần thiết: biết chọn lọc thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân, làm việc hiệu quả trên nền tảng số và giữ cân bằng giữa đời sống thật – đời sống mạng. Đối với giới trẻ, điều này càng cần thiết hơn khi họ là thế hệ sẽ sống trọn trong kỷ nguyên số. Giáo dục kỹ năng sử dụng công nghệ một cách an toàn, văn minh và có trách nhiệm cần được đưa vào trường học từ sớm, kết hợp với việc giáo dục đạo đức, cảm xúc và tư duy phản biện.

Bên cạnh đó, cần khuyến khích lối sống chậm lại và nhân văn giữa thời đại số hóa. Hãy dành thời gian cho thiên nhiên, cho gia đình, cho những cuộc trò chuyện mặt đối mặt. Con người không thể sống chỉ bằng tiện ích, mà còn cần sự gắn kết, cảm thông và yêu thương. Việc cân bằng giữa công nghệ và đời sống cảm xúc sẽ giúp con người không đánh mất mình trong guồng quay hiện đại.

Mặt khác, xã hội và nhà nước cũng cần có các chính sách kiểm soát, điều chỉnh sự phát triển của công nghệ một cách hợp lý, nhằm bảo vệ quyền lợi của người dân, đặc biệt là những nhóm yếu thế. Các quy định về đạo đức trí tuệ nhân tạo, bảo mật dữ liệu, an ninh mạng... cần được xây dựng và thực thi nghiêm túc.

Tóm lại, sự phát triển của công nghệ là điều tất yếu và mang lại nhiều lợi ích không thể phủ nhận. Nhưng con người không thể thụ động đón nhận mà cần có bản lĩnh, trí tuệ và đạo đức để đối diện. Chỉ khi biết sử dụng công nghệ một cách khôn ngoan, biết dừng lại đúng lúc và giữ gìn những giá trị nhân văn, con người mới thật sự làm chủ được kỷ nguyên số và xây dựng một tương lai bền vững. Khoa học – công nghệ là cánh tay, nhưng trái tim và lý trí con người mới là kim chỉ nam đưa xã hội đến văn minh thực sự.