Phân tích nghệ thuật xây dựng cốt truyện và nhân vật trong tiểu thuyết "Dế Mèn phiêu lưu ký" của Tô Hoài.

Tô Hoài là nhà văn nổi tiếng với giọng văn dí dỏm, hài hước và đầy chất trữ tình. Trong số những tác phẩm mà ông để lại cho bạn đọc thì "Dế Mèn Phiêu Lưu Ký" là một tác phẩm hay và vô cùng đặc sắc. Tác phẩm đã xây dựng rất thành công nhân vật Dế Mèn - nhân vật chính của tác phẩm.

Trước tiên, Dế Mèn được xây dựng với những nét đẹp về ngoại hình. Đó là một chàng dế khỏe mạnh, cường tráng với đôi càng mẫm bóng, những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt, đôi cánh... dài xuống tận chấm đuôi, thân hình mang một màu nâu bóng mỡ, rắn chắc và khỏe mạnh,... Không chỉ vậy, Dế Mèn còn được mẹ cho ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên chóng lớn lắm, chẳng mấy chốc đã trở thành một chàng dế thanh niên khỏe mạnh, cướng tráng.

Không chỉ xây dựng Dế Mèn với những nét đẹp về ngoại hình mà Tô Hoài còn xây dựng nhân vật này với những vẻ đẹp về tính cách. Đầu tiên, Dế Mèn là một chàng dế có tinh thần tự lập và biết chăm sóc cho bản thân. Từ khi mới sinh ra, Dế Mèn đã được mẹ cho sống riêng để tập tính sống độc lập, chú rất thích thú khi được sống tự do, hàng ngày, chú đều cùng các bạn của mình đi ngao du khắp nơi. Thứ hai, Dế Mèn là một chàng thanh niên có vẻ đẹp khỏe mạnh và cường tráng. Chú có một ngoại hình vô cùng đẹp đẽ, khỏe mạnh với thân hình mang một màu nâu bóng mỡ, những chiếc vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt, đôi cánh... dài xuống tận chấm đuôi. Thứ ba, Dế Mèn còn là một chàng thanh niên biết quan tâm tới người xung quanh. Chú biết thương bạn, biết lo cho bạn. Khi thấy Dế Choắt đang cố sức đào hang, Dế Mèn liền chạy ra hỏi han và đề nghị được giúp đỡ. Nhưng Dế Choắt vì quá yếu ớt nên không cho Dế Mèn giúp. Thứ tư, Dế Mèn còn là một chàng dế rất dũng cảm và dám đứng lên chống lại cái ác, cái xấu. Trước khi chết, Dế Choắt đã khuyên Dế Mèn rằng: "Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết suy nghĩ sớm muộn rồi cũng mang họa vào thân". Lời khuyên của Dế Choắt đã khiến Dế Mèn tỉnh ngộ, nhận ra lỗi sai của bản thân, nhận ra bài học đường đời đầu tiên.

Như vậy, Dế Mèn là một nhân vật được xây dựng thành công với rất nhiều những nét đẹp về ngoại hình cũng như tính cách. Qua nhân vật này, tác giả cũng muốn gửi gắm rất nhiều những bài học có ý nghĩa sâu sắc tới bạn đọc.

Bên cạnh việc xây dựng nhân vật Dế Mèn đặc sắc, Tô Hoài cũng xây dựng những nhân vật khác trong tác phẩm với những nét đặc sắc riêng như Dế Choắt, chị Cốc,... Và nhờ đó truyện trở nên hấp dẫn, chứa đựng nhiều bài học sâu sắc.

Về nghệ thuật, tác phẩm được viết theo thể loại truyện đồng thoại - là loài vật nhưng chứa đựng đặc điểm của con người. Đây là cách để tác giả gửi gắm những bài học, ý nghĩa sâu sắc tới bạn đọc. Ngoài ra, truyện được kể theo ngôi thứ nhất, dưới góc nhìn của nhân vật chính, nhờ vậy mà diễn biến và cảm xúc của nhân vật trở nên chân thực, gần gũi hơn. Ngôn ngữ trong sáng, giản dị, giàu tính tạo hình và đậm chất địa phương cũng là một trong những nét đặc sắc của tác phẩm.

Như vậy, "Bài học đường đời đầu tiên" đã khắc họa chân thực những nét đẹp về ngoại hình, tính cách của nhân vật Dế Mèn. Đồng thời qua đó cũng gửi gắm những bài học sâu sắc cho người đọc.