Nguyễn Thành Long là nhà văn trưởng thành trong kháng chiến chống Pháp. Ông là một cây bút chuyên viết truyện ngắn và ký nổi bật trong những năm 60 của thế kỷ XX. Những tác phẩm của ông không pha chất ký và mang vẻ đẹp cổ tích. Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là một tác phẩm tiêu biểu cho nét phong cách đó của ông.
Lặng lẽ Sapa là kết quả của chuyến đi thực tế lên vùng Lào Cai vào mùa hè năm 1970 của nhà văn. Qua tác phẩm nhà văn muốn giới thiệu cho chúng ta về một mảnh đất giàu đẹp ở phía tây Tổ Quốc. Nơi đó có những con người lao động bình dị đang miệt mài cống hiến thầm lặng cho quê hương, đất nước.
Khi đọc nhanh tiêu đề truyện, người đọc cứ ngỡ rằng nhà văn sẽ đi sâu vào việc khắc họa một bức tranh thiên nhiên, một vùng đất thơ mộng. Nhưng đằng sau những dãy núi bạt ngàn ấy này là cuộc sống của những con người lao động trẻ tuổi, đầy nhiệt huyết đang cống hiến tài, sức cho quê hương. Tiêu biểu là nhân vật anh thanh niên làm công tác khí tượng thủy văn kiêm vật lý địa cầu trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2.600 m.
Ngay từ đầu truyện, nhà văn đã giới thiệu anh thanh niên qua lời giao tiếp của bác lái xe với ông họa sĩ và cô gái kĩ sư. Đó là một chàng trai 27 tuổi, tầm vóc nhỏ bé, khuôn mặt tươi tắn, và luôn mang một niềm vui khó diễn đạt bằng lời với mọi người. Anh sống và làm việc một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2.600 m, quanh năm mây mù tuyết phủ, quanh năm suốt tháng làm bạn với cỏ cây thú rừng. Công việc hàng ngày của anh là "đo gió, đo mưa, đo chấn động mặt đất" rồi ghi chép, gọi vào máy bộ đàm báo về trung tâm phục vụ cho công việc chiến đấu và sản xuất.
Công việc của anh tuy không hề dễ dàng nhưng anh vẫn rất yêu nó và làm nó với tất cả lòng nhiệt huyết, say mê. Mỗi ngày anh đều tự tạo cho mình những cái mới, nghiên cứu phát minh ra thiết bị giúp ích cho công việc. Đặc biệt, anh rất yêu công việc đến nỗi khi vắng mặt anh mấy ngày bác lái xe và cô kĩ sư cứ ân cần, trăn trở, day dứt vì đã để anh một mình quá lâu.
Qua lời kể của anh thanh niên, ông họa sĩ từng phút từng giây hồi hộp, hạnh phúc chờ đợi những nét bút của mình chấm phá nên bức tranh tươi tắn, và ông đã thực sự bị choáng ngợp, bị cuốn hút trước vẻ đẹp của thiên nhiên nơi đây. Ông cảm thấy thực sự có lý khi rời xa cuộc sống đô thị ồn ào để tìm về với chốn núi rừng hùng vĩ, hoang sơ.
Ngoài ra, chất thơ trong Lặng lẽ Sa Pa còn được thể hiện qua những mối quan hệ giữa con người với con người. Đó là cuộc gặp gỡ bất ngờ, đầy may mắn giữa anh thanh niên với ông họa sĩ, cô kĩ sư. Tuy cuộc gặp gỡ chỉ thoáng qua rất ngắn nhưng đã để lại những dư vị ngọt ngào, bồi bồi. Chất thơ ấy còn được thể hiện qua cuộc chia tay đầy lưu luyến giữa họ. Chỉ gặp nhau ba mươi phút ngắn ngủi mà họ đã cảm thấy như đã quen nhau từ lâu lắm. Và họ còn hẹn nhau sẽ gặp lại khi mùa vải năm sau chín.
Như vậy, qua tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa của mình, nhà văn Nguyễn Thành Long đã cho chúng ta thấy được dù trong thời kì nào, dù ở bất cứ nơi đâu trong đất nước này cũng có những con người sẵn sàng hi sinh tuổi trẻ, hi sinh hạnh phúc cá nhân để cống hiến hết mình cho tổ quốc.
Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là một bài thơ bằng văn xuôi rất trong sáng, trữ tình. Trên nền cảnh của thiên nhiên núi rừng Sa Pa, những con người hiện lên thật đáng yêu, đáng quý và đáng trân trọng.