Phân tích cách tác giả xây dựng tình huống truyện trong tác phẩm "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng.

Nguyễn Quang Sáng là nhà văn trưởng thành trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. Trong những năm kháng chiến, ông từng làm phóng viên và tham gia chiến đấu. Với lối viết giản dị, gần gũi với cuộc sống đời thường, giọng văn đậm chất Nam Bộ, Nguyễn Quang Sáng đã để lại nhiều tác phẩm xuất sắc. Truyện ngắn "Chiếc lược ngà" là một trong số đó. Tác phẩm đã khắc họa thành công tình cha con sâu nặng, thắm thiết của cha con ông Sáu trong những ngày tháng chiến tranh ác liệt. Đặc biệt, bằng ngòi bút tinh tế, giàu sức gợi của mình, tác giả đã xây dựng được tình huống truyện độc đáo, thể hiện được rõ nét cảm hứng chủ đạo của câu chuyện.

Truyện xoay quanh hai tình huống chính. Thứ nhất là cuộc gặp gỡ của hai cha con sau tám năm xa cách. Nhưng thật trớ trêu là bé Thu không nhận cha, đến lúc em nhận ra và biểu lộ tình cảm thắm thiết thì ông Sáu lại phải ra đi. Tình huống thứ hai là ở khu căn cứ, ông Sáu dồn tất cả tình yêu thương và lòng mong nhớ đứa con vào việc làm cây lược ngà để tặng con, nhưng chưa kịp trao món quà ấy cho con thì ông đã hi sinh trong một trận càn ác liệt của địch. Tình huống này đã gây xúc động, xúc động vì tình cha con sâu nặng trong cảnh ngộ éo le của chiến tranh.

Việc đặt nhân vật vào hai tình huống éo le như vậy, tác giả muốn nhấn mạnh rằng chiến tranh là cái ác, cái dã man; nó làm hoen ố nhân cách con người, chia rẽ tình cảm gia đình, khiến con không được sống cùng cha, vợ chồng phải li tán. Những mất mát, đau thương, éo le mà con người, mà nhân vật trong truyện phải chịu đựng do chiến tranh gây nên là không gì có thể bù đắp được. Tuy nhiên, vượt lên trên tất cả, tình cảm gia đình vẫn là vô cùng thiêng liêng, cao quý, không bom đạn nào có thể hủy diệt được nó.

Trước hết, tình huống truyện được thể hiện ngay từ nhan đề. Một nhan đề giản dị nhưng đã gợi ra biết bao suy ngẫm. Chiếc lược ngà, một kỉ vật thiêng liêng, là nhân chứng cho tình yêu thương, cho nỗi nhớ và niềm mong ước của một người cha suốt mấy năm trời xa cách đứa con gái yêu. Có lẽ không chỉ với bé Thu, với ông Sáu, chiếc lược ngà lại là một kỉ vật thiêng liêng, chứa đựng tình cảm cha con sâu nặng. Với bé Thu, chiếc lược ngà gắn với tình cảm yêu mến, kính trọng cha, là động lực để cô bé phấn đấu trở thành chiến sĩ an ninh giỏi. Còn với ông Sáu, chiếc lược ngà lại là kỉ vật chứa đựng tình cảm yêu thương, nỗi nhớ da diết của người cha dành cho con gái.

Bên cạnh đó, tác giả đã đặt nhân vật vào tình huống gay cấn, éo le: Anh Sáu sau 8 năm đi kháng chiến mới có dịp về thăm nhà, thăm con. Tưởng rằng con gái sẽ vui mừng, ôm chầm lấy ba. Nhưng trái ngược lại, bé Thu tỏ ra ngờ vực, lảng tránh, thậm chí là sợ hãi. Sự lạnh lùng, ngang ngạnh của cô bé khiến anh Sáu đau đớn, thất vọng. Đến lúc con gái nhận ra anh, tình cha con được vun đắp thì cũng là lúc anh phải quay lại chiến trường. Tình huống truyện càng éo le hơn khi tại chiến trường, anh Sáu dồn tất cả nỗi nhớ, tình yêu thương con vào việc làm chiếc lược ngà để tặng con, nhưng anh đã hi sinh khi chưa kịp trao tận tay món quà ấy cho con gái.

Như vậy, tình huống truyện đã góp phần bộc lộ sâu sắc tình cảm cha con thiêng liêng, cao đẹp. Đồng thời, tình huống truyện còn thể hiện sự tàn khốc của chiến tranh đối với những mối quan hệ gia đình, khiến họ phải chịu đựng những mất mát, đau thương, éo le.

Qua việc xây dựng tình huống truyện độc đáo, tác giả đã đem đến cho người đọc những rung động chân thành, xúc động về tình cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh. Đồng thời, qua tình huống truyện, chúng ta còn thấy được thái độ căm ghét chiến tranh xâm lược, tôn vinh tình cảm gia đình trong hoàn cảnh chiến tranh.