Nêu ba loại tháp sinh thái ( phân loại, ví dụ, đặc điểm)

Question

Tài khoản ẩn danh · Accepted Answer

{"userId":5277718,"userName":"Quang "}

Có 3 loại tháp sinh thái chính: tháp số lượng, tháp sinh khối và tháp năng lượng. Tháp số lượng biểu diễn số lượng cá thể ở mỗi bậc dinh dưỡng, tháp sinh khối thể hiện khối lượng chất sống ở mỗi bậc, còn tháp năng lượng thể hiện năng lượng được truyền qua các bậc dinh dưỡng.

1. Tháp số lượng:

Phân loại:
Dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng.
Ví dụ:
Trong một quần xã rừng, tháp số lượng có thể có số lượng cây (sinh vật sản xuất) lớn ở đáy, sau đó là các loài động vật ăn thực vật, rồi đến các loài động vật ăn thịt.
Đặc điểm:
Tháp số lượng có thể bị biến dạng, đặc biệt trong trường hợp quần xã có mối quan hệ vật chủ - vật kí sinh. Ví dụ, một cây lớn có thể là nơi ở của rất nhiều sâu bọ (kí sinh), làm cho đáy tháp (cây) nhỏ hơn đỉnh tháp (sâu bọ).
Tháp số lượng không phản ánh chính xác sự mất mát năng lượng qua các bậc dinh dưỡng.

2. Tháp sinh khối:

Phân loại:
Dựa trên tổng khối lượng chất sống của tất cả sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng (tính bằng đơn vị khối lượng/diện tích hoặc thể tích).
Ví dụ:
Trong một hệ sinh thái ao, tháp sinh khối có thể có sinh vật sản xuất (ví dụ, tảo) ở đáy, sau đó là các loài động vật ăn tảo, rồi đến các loài động vật ăn thịt.
Đặc điểm:
Tháp sinh khối thường có dạng chuẩn, nhưng vẫn có thể bị biến dạng trong một số trường hợp, ví dụ như quần xã biển.
Tháp sinh khối phản ánh tốt hơn sự mất mát năng lượng so với tháp số lượng, nhưng vẫn chưa phản ánh đầy đủ yếu tố thời gian.

3. Tháp năng lượng:

Phân loại:
Dựa trên năng lượng được tích lũy ở mỗi bậc dinh dưỡng, tính trên một đơn vị diện tích hoặc thể tích, trong một đơn vị thời gian.
Ví dụ:
Trong một hệ sinh thái, năng lượng mặt trời được thực vật (sinh vật sản xuất) hấp thụ, sau đó truyền cho các bậc dinh dưỡng tiếp theo.
Đặc điểm:
Tháp năng lượng luôn có dạng chuẩn, vì năng lượng bị mất đi trong quá trình chuyển hóa ở mỗi bậc dinh dưỡng.
Tháp năng lượng phản ánh chính xác nhất sự mất mát năng lượng và sự vận động của năng lượng trong hệ sinh thái.
Xây dựng tháp năng lượng thường phức tạp hơn so với hai loại tháp còn lại.

Timi · Answer

Dưới đây là ba loại tháp sinh thái phổ biến, kèm phân loại, ví dụ và đặc điểm chính của mỗi loại:

1. Tháp số lượng  
   - Phân loại (định nghĩa): Biểu diễn số cá thể (số lượng cá thể) của từng bậc dinh dưỡng (sản phẩm, tiêu thụ sơ cấp, thứ cấp…) trong một quần xã.  
   - Ví dụ:  
     • Hệ sinh thái đồng cỏ:  
       – Sản phẩm (cỏ) hàng nghìn cá thể cỏ  
       – Tiêu thụ sơ cấp (côn trùng ăn cỏ) vài trăm cá thể  
       – Tiêu thụ thứ cấp (chim ăn côn trùng) vài chục cá thể  
     • Hệ nước ao hồ với chuỗi thức ăn tảo – trùng giày – cá nhỏ – cá lớn có thể cho tháp số lượng bất đối xứng.  
   - Đặc điểm:  
     • Hình dạng: thường thon dần từ đáy lên đỉnh nhưng có thể đảo ngược (tháp ngược) nếu số lượng ở bậc dưới ít nhưng kích thước cá thể lớn (ví dụ: một cây cổ thụ có rất nhiều loài sinh vật nhỏ sống trên lá).  
     • Đơn vị: số cá thể (con, bụi, cây…).  
     • Diễn tả tương đối nhanh nhưng không phản ánh chính xác khối lượng hay năng lượng.

2. Tháp khối lượng sinh vật  
   - Phân loại (định nghĩa): Biểu diễn tổng khối lượng sinh khối (biomass) của sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng tại một thời điểm xác định.  
   - Ví dụ:  
     • Hệ rừng:  
       – Sản phẩm (thực vật): 50 000 kg sinh khối/ha  
       – Tiêu thụ sơ cấp (động vật gặm ăn lá): 5 000 kg sinh khối/ha  
       – Tiêu thụ thứ cấp (thú ăn thịt): 500 kg sinh khối/ha  
     • Hệ nước mở (đại dương): tảo sinh khối nhỏ nhưng sinh trưởng nhanh, cá tiêu thụ biomass có thể lớn hơn biomass tảo tại thời điểm lấy mẫu → tháp có thể hơi “hội tụ” ở đáy hoặc đảo ngược.  
   - Đặc điểm:  
     • Hình dạng: thường thon dần, nhưng ở hệ thủy sinh có thể thấy đáy hẹp hoặc đảo.  
     • Đơn vị: g/m², kg/ha…  
     • Phản ánh rõ lượng vật chất có sẵn cho bậc kế tiếp nhưng không cho biết tốc độ chuyển hóa.

3. Tháp năng lượng  
   - Phân loại (định nghĩa): Biểu diễn lượng năng lượng (thường tính theo kJ, kcal) tích lũy hoặc chuyển giao qua mỗi bậc dinh dưỡng trong một khoảng thời gian xác định (ví dụ mỗi năm).  
   - Ví dụ:  
     • Chuỗi thức ăn đồng cỏ:  
       – Sản phẩm: 10 000 kcal/m²/năm  
       – Tiêu thụ sơ cấp: 1 000 kcal/m²/năm  
       – Tiêu thụ thứ cấp: 100 kcal/m²/năm  
     • Hệ sinh thái nước ngọt, rừng nhiệt đới… đều cho tháp năng lượng luôn “thẳng đứng” giảm dần lên trên.  
   - Đặc điểm:  
     • Hình dạng: luôn thẳng đứng (không bao giờ đảo ngược) vì trong quá trình chuyển năng lượng luôn có hao tổn (theo quy luật 10%).  
     • Đơn vị: kJ/m²/năm, kcal/m²/năm…  
     • Phản ánh hiệu quả chuyển hóa và tích lũy năng lượng, hữu ích để đánh giá khả năng sinh thái của hệ.