Phân tích nhân vật Dế Mèn trong đoạn trích “Dế Mèn bênh vực kẻ yếu” (Trích “ Dế Mèn phiêu lưu kí”) của Tô Hoài?

Tô Hoài là một nhà văn tài năng, ông đã để lại cho kho tàng văn học Việt Nam rất nhiều tác phẩm hay và đặc sắc. Trong đó, “Dế Mèn phiêu lưu ký” là tác phẩm được trẻ em yêu thích nhất. Đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” là chương mở đầu cho những biến cố trong cuộc đời Dế Mèn, qua đoạn trích, tác giả đã gửi gắm nhiều bài học sâu sắc thông qua những hành động của nhân vật.
Đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” kể về Dế Mèn là một chàng thanh niên trẻ tuổi, cường tráng, oai phong. Nhưng vì còn trẻ, nên cậu ta có chút bồng bột và xốc nổi. Cậu ta cà khịa với tất cả bà con trong xóm, không chịu giúp đỡ mọi người. Người hàng xóm gần nhà cậu nhất là Dế Choắt lại là người yếu ớt, gầy gò. Vào một ngày đẹp trời, Dế Mèn sang chơi nhà Choắt mà cười nhạo nhà cửa của Choắt. Cậu chê bai mọi thứ rồi chê bai Choắt bẩn thỉu, lười biếng. Mà không biết rằng Choắt vốn dĩ là người yếu ớt, ốm yếu nên chẳng làm được việc nặng nhọc. Dế Mèn chê bai Choắt bẩn thỉu nhưng chính mình cũng đâu sạch sẽ gì.
Một hôm, Dế Mèn muốn khoe khoang với Choắt rằng mình chạy nhanh như gió. Nhưng nào ngờ cậu lại gây hiểu lầm cho Choắt rằng mình sắp chết. Đến khi Dế Mèn trốn biệt, Choắt đã đứng lên phát biểu mấy lời cuối cùng trước khi chết rằng đừng cậy vào sức khỏe mà bắt nạt kẻ yếu. Dế Mèn đã rất ân hận sau khi nghe xong những lời ấy, cậu đào mộ cho Choắt chôn và đắp nấm mộ thật cao. Cậu đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên của mình.
Qua đoạn trích trên, ta thấy được Dế Mèn là một nhân vật có vẻ ngoài khỏe mạnh, cường tráng. Những con vật nhỏ bé thường có thói quen tự vệ bằng cách xây hang hốc thật kĩ càng để phòng tránh nguy hiểm. Thế nhưng Dế Mèn lại khác, cậu ta chỉ lo vui chơi mà quên mất việc đào hang. Điều đó cho thấy Dế Mèn không hề lo lắng cho cuộc sống của mình, cũng không nghĩ tới những khó khăn có thể xảy ra. Bên cạnh đó, Dế Mèn còn là một nhân vật kiêu căng, ngạo mạn. Khi gặp Dế Choắt, Dế Mèn đã gọi bạn là “Chú mày”. Cách xưng hô này cho thấy Dế Mèn đang khinh rẻ Dế Choắt, coi thường những người nhỏ bé hơn mình. Không chỉ vậy, Dế Mèn còn thường xuyên chế giễu Dế Choắt, nói những lời khiến Choắt xấu hổ.
Khi Dế Mèn trêu đùa chị Cốc, Dế Choắt đã hết lời can ngăn nhưng Dế Mèn không nghe. Cậu ta vẫn tiếp tục hành động của mình. Đến khi chị Cốc nổi giận, Dế Mèn đã nhanh chóng chui tọt vào hang để ẩn nấp. Lúc này, cậu ta đã không ngần ngại đẩy Dế Choắt ra chịu tội. Nhờ sự hèn nhát của Dế Choăn mà Dế Mèn thoát nạn. Tuy nhiên, hành động đó đã khiến Dế Choắt phải bỏ mạng dưới móng vuốt của chị Cốc. Chỉ đến khi Dế Choắt hấp hối, Dế Mèn mới ân hận nhận ra sai lầm của mình.
Như vậy, Dế Mèn là một nhân vật có tính cách kiêu căng, ngạo mạn, ích kỉ. Qua nhân vật này, tác giả đã phê phán những người có thói kiêu căng, ngạo mạn và đưa ra bài học cảnh tỉnh cho mỗi người.
Với nghệ thuật miêu tả nhân vật độc đáo, sinh động, đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Nhân vật Dế Mèn hiện lên chân thực với những nét tính cách, phẩm chất đáng quý. Đồng thời, qua nhân vật này, chúng ta cũng rút ra được những bài học sâu sắc cho bản thân.