Lời phát biểu của nhạc sĩ S.Gu-mô đã gợi lên trong chúng ta những suy ngẫm sâu sắc về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng, giữa cái riêng và cái chung. Câu nói này được chia thành ba vế, mỗi vế thể hiện một giai đoạn khác nhau trong cuộc đời của nhạc sĩ Gu-mô.
* Vế 1: Năm hai mươi tuổi, tôi nói: "Tôi và Mô-da" - Ở độ tuổi thanh xuân đầy nhiệt huyết, khát khao khẳng định bản thân, Gu-mô tự tin cho rằng mình tài năng không kém gì nhà soạn nhạc thiên tài Mô-da. Đây là tâm lý thường thấy ở những người trẻ tuổi, họ luôn muốn chứng tỏ bản thân, khẳng định vị trí của mình trong xã hội. Tuy nhiên, đây cũng là một thái độ cần thiết để thúc đẩy con người vươn lên, nỗ lực phấn đấu.
* Vế 2: Năm ba mươi tuổi, tôi nói: "Mô-da và tôi" - Khi bước sang tuổi trưởng thành, Gu-mô đã có sự thay đổi trong nhận thức. Ông bắt đầu nhìn nhận bản thân khiêm tốn hơn, thừa nhận tài năng của người khác. Điều này cho thấy ông đã trưởng thành, chín chắn hơn trong cách suy nghĩ, đánh giá.
* Vế 3: Năm bốn mươi tuổi, tôi nói: "Chỉ có Mô-da" - Đến khi gần bước sang tuổi xế chiều, Gu-mô hoàn toàn thừa nhận tài năng vượt trội của Mô-da. Ông không còn so sánh mình với Mô-da mà chỉ đơn thuần tôn vinh tài năng của người nghệ sĩ vĩ đại ấy. Điều này cho thấy ông đã đạt đến đỉnh cao của sự nghiệp, có đủ kinh nghiệm và trải nghiệm để nhìn nhận đúng đắn về giá trị của bản thân và người khác.
Qua ba vế câu nói, ta có thể thấy rõ sự biến chuyển trong tư tưởng của nhạc sĩ Gu-mô. Từ một người trẻ tuổi đầy kiêu hãnh, ông dần trở nên khiêm tốn, biết trân trọng tài năng của người khác. Sự thay đổi này phản ánh quy luật phát triển tâm lý của con người: từ cái tôi cá nhân đến cái ta chung, từ sự ích kỷ đến lòng vị tha, bao dung.
Câu nói của Gu-mô cũng mang ý nghĩa triết lý sâu sắc về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng. Mỗi cá nhân đều có những phẩm chất, năng lực riêng biệt, nhưng không ai có thể tồn tại độc lập. Chúng ta cần phải hòa nhập vào cộng đồng, góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn. Đồng thời, chúng ta cũng cần phải biết tôn trọng, ngưỡng mộ tài năng của người khác, bởi đó chính là động lực để mỗi người cố gắng phấn đấu, vươn lên.