Bài thơ "Cảnh ngày hè" của Nguyễn Trãi là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách thơ Nôm Đường luật của ông, thể hiện tâm hồn chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước tha thiết của nhà thơ. Bài thơ được viết trong thời gian Nguyễn Trãi cáo quan về ở ẩn tại Côn Sơn. Bài thơ mở đầu bằng bức tranh thiên nhiên rực rỡ sắc màu và tràn đầy sức sống:
> "Rồi hóng mát thuở ngày trường,
> Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
> Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
> Hồng liên trì đã tiễn mùi hương."
Bức tranh thiên nhiên được vẽ nên bởi những đường nét, màu sắc, hình ảnh vô cùng sinh động. Cây hoè xanh um, cây lựu đỏ rực, sen hồng tỏa hương thơm ngát. Tất cả hòa quyện với nhau tạo nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Bức tranh ấy cũng gợi lên cảm giác thanh bình, yên ả của cuộc sống nơi thôn dã.
Nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa bút pháp tả thực và bút pháp ước lệ. Tác giả sử dụng những hình ảnh cụ thể, sinh động để miêu tả cảnh vật thiên nhiên, đồng thời cũng sử dụng những hình ảnh ước lệ, tượng trưng để thể hiện tâm trạng của mình. Ví dụ, hình ảnh "hòe lục", "thạch lựu", "hồng liên" là những hình ảnh tả thực, nhưng lại mang ý nghĩa tượng trưng cho vẻ đẹp của thiên nhiên, của cuộc sống. Hình ảnh "rồi hóng mát" là hình ảnh ước lệ, thể hiện tâm trạng nhàn nhã, thư thái của nhà thơ khi ở ẩn.
Ngoài ra, bài thơ còn sử dụng nhiều biện pháp tu từ như đảo ngữ, so sánh,... góp phần làm tăng thêm giá trị nghệ thuật của bài thơ.
Về nội dung, bài thơ thể hiện tâm hồn chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước tha thiết của Nguyễn Trãi. Nhà thơ yêu thiên nhiên bởi nó là nguồn nuôi dưỡng tâm hồn con người, giúp con người tìm thấy niềm vui, sự thanh thản trong cuộc sống. Nhà thơ yêu đời bởi ông luôn mong muốn đem tài năng, trí tuệ của mình để phục vụ nhân dân, đất nước. Nhà thơ yêu nhân dân, đất nước bởi ông luôn đau đáu nỗi lo cho vận mệnh của dân tộc.
Tóm lại, bài thơ "Cảnh ngày hè" là một tác phẩm hay, thể hiện tài năng và tâm hồn cao đẹp của Nguyễn Trãi. Bài thơ không chỉ là bức tranh thiên nhiên tươi đẹp mà còn là tiếng lòng của một vị anh hùng dân tộc, một nhà thơ lớn của dân tộc Việt Nam.