phân tích thu ẩm

Bài thơ "Thu Ẩm" của Nguyễn Khuyến là một tác phẩm nổi bật trong nền văn học Việt Nam. Bài thơ này phản ánh cuộc sống nông thôn và tình cảm gia đình, đồng thời cũng thể hiện sự nhạy bén và tinh tế của tác giả trong việc diễn đạt cảm xúc và tâm trạng.

Hai câu đề mở đầu bài thơ đã vẽ nên một khung cảnh mùa thu rất đặc trưng của vùng quê Bắc Bộ. Nhà thơ sử dụng những hình ảnh quen thuộc như "năm gian nhà cỏ thấp le te", "ngõ tối đêm sâu đóm lập loè" để tái hiện lại không gian tĩnh mịch, u tịch của buổi chiều thu. Từ láy "le te" và "lập loè" góp phần tăng thêm sự mờ nhạt, mơ hồ của cảnh vật, khiến cho bức tranh trở nên huyền bí và lôi cuốn. Cảm giác lạnh lẽo, cô đơn khi uống rượu trong khung cảnh này càng làm cho tâm trạng của thi nhân thêm phần nặng nề.

Ở hai câu thực, tác giả tiếp tục mô tả cảnh vật thay đổi từ ngày sang đêm. Sương mù dày đặc bao phủ khắp nơi, tạo nên một không gian mờ ảo, khó khăn trong việc di chuyển. Hình ảnh "sương chùng chình qua ngõ" gợi lên sự chậm rãi, nhẹ nhàng của thời gian trôi qua. Đồng thời, tiếng gió se lạnh thổi vào lá tre cũng tạo nên âm thanh đặc trưng của mùa thu, làm tăng thêm sự tĩnh lặng và trầm mặc của cảnh vật. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh với tiếng giật mình của nhà thơ đã giúp người đọc cảm nhận được sự hoà quyện tuyệt vời giữa thiên nhiên và con người trong bức tranh mùa thu.

Hai câu luận tiếp tục đưa người đọc vào không gian đêm thu với ánh trăng vàng rực rỡ. Bầu trời xanh ngắt, mặt trăng tròn vành vạnh soi sáng khắp nơi, tạo nên một khung cảnh đẹp đẽ và thơ mộng. Tuy nhiên, tâm trạng của thi nhân lại không hề vui tươi, phấn khởi mà ngược lại, ông cảm thấy buồn bã, cô đơn khi nhìn thấy trăng sáng. Điều này cho thấy rằng, dù cảnh vật có đẹp đến mấy, nhưng nếu thiếu đi sự đồng cảm và chia sẻ từ người thân, thì tâm hồn con người vẫn sẽ chìm trong nỗi buồn và cô đơn.

Kết thúc bài thơ, tác giả quay trở lại với chủ đề chính là uống rượu. Ông ngồi nhâm nhi chén rượu, thả hồn theo làn khói mỏng, rồi chợt giật mình tỉnh giấc khi nghe tiếng động nhỏ bé từ chiếc mành treo trước gió. Sự say nhè của thi nhân không chỉ là say rượu mà còn là say sưa trong giấc mộng đẹp, trong những suy tư riêng tư. Cuối cùng, sau tất cả những trải nghiệm đó, ông nhận ra rằng mọi thứ chỉ là ảo ảnh, là giấc mộng ngắn ngủi, khiến cho tâm hồn ông trở nên trống rỗng và cô đơn hơn bao giờ hết.

Qua bài thơ "Thu Ẩm", chúng ta có thể thấy được tài năng quan sát tinh tế và bút pháp miêu tả đặc sắc của Nguyễn Khuyến. Những hình ảnh thơ giản dị, mộc mạc nhưng lại mang đến cho người đọc cảm giác gần gũi, thân thuộc. Bài thơ không chỉ là bức tranh phong cảnh mùa thu mà còn là tâm sự sâu kín của một người trí thức đang trăn trở về vận mệnh đất nước.