Câu 3. Còn ai học vấn uyên thâm Nho, y, lý, số mười phân vẹn mười Sùng chính viện mới ra đời Công trình dịch thuật nửa đời tiêu tan?

LInhhello Câu hỏi ám chỉ đến Lê Quý Đôn (1726-1784), một vị quan, nhà bác học lỗi lạc cuối đời Lê - đầu triều Nguyễn, từng sở hữu học vấn uyên thâm về nhiều lĩnh vực như Nho, Y, Lý, Số nhưng công trình dịch thuật của ông đã không còn lưu giữ được do chiến tranh hoặc các biến cố lịch sử khác. 

Phân tích câu nói: 

• "Học vấn uyên thâm, Nho, Y, Lý, Số mười vẹn mười":
• Câu này mô tả Lê Quý Đôn sở hữu kiến thức sâu rộng, toàn diện về Nho học, Y học, Thiên văn (Lý), và Toán học (Số).
• "Sùng chính viện mới gia đời":
• Điều này ám chỉ ông thuộc về một thế hệ mới, có tư tưởng sùng đạo Nho, nhưng lại có những đóng góp tri thức vượt ra ngoài khuôn khổ truyền thống, đặc biệt là trong lĩnh vực văn học và khoa học.
• "Công trình dịch thuật cả đời tiêu tan":
• Đây là lời than tiếc cho những công trình dịch thuật đồ sộ mà Lê Quý Đôn thực hiện trong suốt sự nghiệp của mình nhưng nay đã bị thất lạc hoặc không còn được tìm thấy.

Về Lê Quý Đôn: 

• Ông là một trong những nhà bác học vĩ đại nhất của Việt Nam thời phong kiến, được biết đến với biệt danh "Siêu Lương", "Thánh Hiền".
• Sự nghiệp của ông gắn liền với việc biên soạn nhiều bộ sách quan trọng như "Toàn Việt thi văn", "Đại Việt thông sử", và các tác phẩm về toán học, y học, thiên văn.
• Tuy nhiên, các công trình dịch thuật của ông, dù đồ sộ, đã không còn được lưu giữ nguyên vẹn.

Vì sao công trình dịch thuật tiêu tan? 

• Thời kỳ cuối đời Lê - đầu triều Nguyễn là thời kỳ loạn lạc, chiến tranh liên miên, nhiều tư liệu quý giá đã bị thất lạc, tiêu tan do chiến tranh hoặc sự bất cẩn trong quản lý.
• Các tác phẩm của các nhà bác học như Lê Quý Đôn thường bị gián đoạn hoặc thất lạc do các yếu tố lịch sử, xã hội phức tạp.