câu hỏi Sinh học lớp 10

Dưới đây là gợi ý trả lời cho 10 câu hỏi Sinh học 10: 1. Câu 1 (Nhận biết) Đề bài: Trình bày cấu trúc và chức năng của màng sinh chất. Màng sinh chất có vai trò gì đối với sự sống của tế bào? - Cấu trúc (“mô hình khảm động”) • Lớp kép phospholipid: đầu ưa nước, đuôi kị nước. • Protein xuyên màng và protein bề mặt. • Phospholipid cholesterol (ở tế bào động vật) điều chỉnh độ lỏng. • Carbohydrat gắn trên protein/glycerol tạo glycoprotein, glycolipid. - Chức năng • Hàng rào bán thấm: kiểm soát dòng chất vào–ra. • Cảm nhận và truyền tín hiệu nhờ receptor protein. • Giữ cân bằng nội môi: nồng độ ion, pH, áp suất thẩm thấu. • Cho phép liên kết, gắn kết tế bào thành mô. - Vai trò với sự sống tế bào • Duy trì môi trường ổn định nội bào. • Bảo vệ tế bào khỏi tác nhân độc hại. • Phối hợp trao đổi chất và truyền thông tin. 2. Câu 2 (Thông hiểu) Đề bài: Dựa vào cấu trúc, giải thích vì sao màng sinh chất có tính thấm chọn lọc và tính lỏng. Mối quan hệ cấu trúc–chức năng? - Tính thấm chọn lọc • Lớp kép phospholipid: phân tử không phân cực (O₂, CO₂) dễ qua; phân cực/ion (glucose, Na⁺) khó qua phải nhờ kênh/protein mang. - Tính lỏng (fluidity) • Đuôi axit béo không no (có liên kết đôi) làm khe giữa lipid rộng hơn. • Cholesterol ở tế bào động vật điều chỉnh độ lỏng khi nhiệt độ thay đổi. - Kết quả cấu trúc–chức năng • Màng tiện nghi cho protein di động, tái phân bố để đáp ứng tín hiệu, vận chuyển. • Vừa là rào chắn vừa là cầu nối trao đổi. 3. Câu 3 (Vận dụng thấp) Đề bài: So sánh vận chuyển thụ động và chủ động qua màng. Ví dụ? - Vận chuyển thụ động • Không tốn ATP. • Theo gradien nồng độ (từ cao → thấp). • Qua khe protein (kênh ion) hoặc theo khuếch tán đơn thuần. • Ví dụ: O₂, CO₂ khuếch tán; glucose qua kênh GLUT. - Vận chuyển chủ động • Tốn ATP hoặc nguồn năng lượng khác. • Chống gradien nồng độ (từ thấp → cao). • Qua bơm protein (pump). • Ví dụ: bơm Na⁺/K⁺ (3 Na⁺ ra – 2 K⁺ vào). 4. Câu 4 (Nhận biết) Đề bài: Phân biệt tế bào nhân sơ và nhân thực. - Kích thước • Nhân sơ: 1–5 µm; nhân thực: 10–100 µm. - Vật chất di truyền • Nhân sơ: thường 1 vòng ADN, không có histone. • Nhân thực: nhiều nhiễm sắc thể mạch thẳng, kết hợp histone. - Cấu trúc nhân • Nhân sơ: không màng nhân. • Nhân thực: có bao màng nhân, lỗ nhân, nhân con. - Các bào quan • Nhân sơ: không có màng bao ngoài (một số có ribosome, ti thể thay thế) • Nhân thực: đa bào quan màng bao (ti thể, lưới nội chất, Golgi, bộ xương tế bào…). 5. Câu 5 (Thông hiểu) Đề bài: Mối quan hệ giữa lưới nội chất (LNT) và bộ máy Golgi trong tổng hợp/vận chuyển protein? Mô tả quá trình. - Trên LNT hạt (rough ER) có ribosome tổng hợp chuỗi polypeptid khung. - Protein mới gập đúng cấu trúc, gắn đường (glycosylation sơ bộ) → gói vào túi vận chuyển (vesicle). - Túi từ LNT vận chuyển đến mặt cis của Golgi. - Tại Golgi: tiếp tục sửa đổi (glyco-/phospho-), phân loại, đóng gói vào các túi đặc hiệu. - Túi từ mặt trans Golgi chuyển protein đến điểm đến (màng sinh chất, lysosome, tiết ra ngoài). 6. Câu 6 (Vận dụng thấp) Đề bài: Vì sao ti thể được xem là “nhà máy năng lượng”? Cơ chế sản xuất năng lượng? - Ti thể có hai màng, kẽ màng và ma trận: tạo không gian để chuỗi chuyền electron (ETC) hoạt động. - Quá trình: 1. Glycolysis (tế bào chất) → pyruvate. 2. Chu trình Krebs (ma trận): sinh NADH, FADH₂. 3. Chuỗi chuyền electron (màng trong): NADH/FADH₂ nhường e⁻, bơm H⁺ vào kẽ màng. 4. ATP synthase (trong màng trong) tận dụng dòng H⁺ về ma trận để tổng hợp ATP. - Kết quả: sản xuất ~30–32 ATP/tế bào. 7. Câu 7 (Nhận biết) Đề bài: Trình bày các giai đoạn chính của chu kỳ tế bào. - Pha G₁ (phát triển, tổng hợp protein, thành phần) - Pha S (nhân đôi ADN) - Pha G₂ (hoàn thiện tổng hợp protein, chuẩn bị phân chia) - Pha M (nguyên phân: prophase, metaphase, anaphase, telophase) và phân chia tế bào (cytokinesis). 8. Câu 8 (Thông hiểu) Đề bài: Ý nghĩa của quá trình nguyên phân đối với sinh vật nhân thực? - Duy trì số lượng NST đặc trưng của loài. - Phát triển cơ thể từ hợp tử. - Tái tạo, sửa chữa mô, thay thế tế bào già/chết. - Sinh sản vô tính ở sinh vật đơn bào/vô tính. 9. Câu 9 (Vận dụng thấp) Đề bài: Tại sao nhiễm sắc thể cần co xoắn tối đa ở kì giữa? Hậu quả nếu không co xoắn tối đa? - Lý do co xoắn • Cấu trúc ngắn, dày dễ di chuyển, tránh rối. • Hai cromatit chị em bám chắc vào thoi vô sắc. - Hậu quả không co xoắn • Dễ đứt gãy, rối loạn phân li. • Gây mất/chuyển đoạn NST, bất thường NST (dị dạng, thừa, thiếu). 10. Câu 10 (Vận dụng cao) Đề bài: Chu kỳ tế bào 24 giờ, G₁=40%, S=35%, G₂=15%, M=10%. a) Tính thời gian từng pha. • G₁ = 40% × 24 h = 9,6 h • S = 35% × 24 h = 8,4 h • G₂ = 15% × 24 h = 3,6 h • M = 10% × 24 h = 2,4 h b) Nếu pha S kéo dài gấp đôi (từ 8,4→16,8 h) và các pha khác giữ nguyên: • Tổng chu kỳ mới = 9,6 + 16,8 + 3,6 + 2,4 = 32,4 h • Thời gian các pha mới: G₁ 9,6 h; S 16,8 h; G₂ 3,6 h; M 2,4 h. Chúc em học tốt!