Tại sao cần phải tăng sinh sản ở động vật, thực vật nhưng lại phải điều chỉnh số con và khoảng cách giữa các lần sinh con ở người?

Ở thế giới tự nhiên, chiến lược sinh sản của các loài sinh vật rất đa dạng, tùy thuộc vào môi trường sống, tỷ lệ tử vong của con non và mức đầu tư của cha mẹ cho mỗi cá thể con. Có thể tóm tắt nguyên nhân như sau: 1. Động vật, thực vật “tăng sinh sản” (r-chiến lược) - Nhiều loài cá, côn trùng, cây thân thảo… sinh rất nhiều con, nhiều hạt (tinh trùng, trứng, hạt giống) nhưng chăm sóc rất ít hoặc hầu như không chăm sóc. - Môi trường sống của chúng thường bất ổn, nguy cơ con non bị ăn thịt, đói khát, bệnh tật rất cao. Sinh nhiều con giúp bảo đảm tỷ lệ sống sót của ít nhất một vài cá thể trưởng thành để duy trì nòi giống. - Chiến lược này tiêu tốn ít năng lượng, ít đầu tư cho mỗi cá thể con, nhưng đòi hỏi sản sinh ra số lượng lớn mới bù đắp được tỷ lệ chết cao. 2. Con người “điều chỉnh số lượng và khoảng cách sinh con” (K-chiến lược) - Con người có thời kỳ trẻ em kéo dài, cần rất nhiều thời gian, thức ăn, sự chăm sóc y tế và giáo dục từ cha mẹ. Đầu tư cho mỗi đứa trẻ là rất lớn (kinh tế, tình cảm, thời gian). - Chênh lệch về tài nguyên, cơ hội học hành, thuốc men… có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống và tương lai của con cái. Vì vậy người ta thường cân nhắc: + Số con để đảm bảo mỗi đứa nhận đủ nguồn lực (thời gian, tài chính, tình cảm). + Khoảng cách giữa các lần sinh để mẹ có thời gian phục hồi sức khỏe, chuẩn bị về kinh tế – tinh thần. - Ngoài ra, ở quy mô cộng đồng, việc kiểm soát sinh đẻ giúp ổn định dân số, giảm áp lực lên hạ tầng giáo dục, y tế, môi trường và xã hội. Tóm lại: – Ở động, thực vật có chiến lược “sản sinh ồ ạt” để bù vào tỷ lệ chết cao, đầu tư cá thể thấp. – Ở người, do đầu tư rất lớn vào từng đứa con và vì lý do kinh tế – xã hội – y tế, chúng ta cần giới hạn số con và giãn cách sinh để đảm bảo chất lượng cuộc sống cho cả mẹ và con.