Câu 1:
- Truyện truyền kỳ là thể loại văn xuôi tự sự thời trung đại, phản ánh hiện thực qua những yếu tố hoang đường, kì ảo. Truyện thường xoay quanh những câu chuyện lạ, những nhân vật phi thường hoặc những biến cố lớn lao trong lịch sử.
- Đặc điểm:
- Cốt truyện thường phức tạp, kết hợp nhiều tình tiết hư cấu, huyền ảo.
- Nhân vật đa dạng, bao gồm cả thần tiên, ma quỷ, người phàm, anh hùng, kẻ ác,...
- Không gian và thời gian linh hoạt, có thể đan xen giữa cõi trần và cõi âm.
- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, biểu cảm, sử dụng nhiều từ ngữ cổ xưa.
- Cốt truyện: Thường có sự kết hợp giữa yếu tố thực và ảo, tạo nên sự hấp dẫn cho người đọc.
- Nhân vật: Đa dạng, phong phú, có thể là thần tiên, ma quỷ, người phàm, anh hùng, kẻ ác,...
- Không gian và thời gian: Linh hoạt, có thể đan xen giữa cõi trần và cõi âm.
- Ngôn ngữ: Giàu hình ảnh, biểu cảm, sử dụng nhiều từ ngữ cổ xưa.
Câu 2:
- Văn bản "Chuyện người con gái Nam Xương": Là một truyện ngắn thuộc thể loại truyền kỳ, được sáng tác bởi nhà văn Nguyễn Dữ. Tác phẩm này nằm trong bộ truyện "Truyền kỳ mạn lục", được viết bằng chữ Hán vào khoảng thế kỷ XVI.
- Tác giả Nguyễn Dữ: Sinh ra tại huyện Trường Tân, nay thuộc Thanh Miện, Hải Dương. Ông nổi tiếng với tài năng văn chương xuất chúng và tính cách thanh cao, giản dị.
- Tóm tắt cốt truyện: Vũ Nương là một người phụ nữ xinh đẹp, nết na, được Trương Sinh cưới về làm vợ. Cuộc sống hạnh phúc của họ bỗng chốc tan vỡ khi Trương Sinh đi lính, để lại Vũ Nương ở nhà chăm sóc mẹ già và đứa con trai nhỏ. Khi trở về, Trương Sinh nghe tin mẹ mất và con trai không nhận mình là cha, khiến ông nghi ngờ Vũ Nương ngoại tình. Trương Sinh đuổi Vũ Nương ra khỏi nhà, khiến nàng phải gieo mình xuống sông Hoàng Giang để chứng minh sự trong sạch của mình. Sau này, Trương Sinh mới nhận ra lỗi lầm của mình nhưng mọi chuyện đã quá muộn màng.
- Ngôi kể: Ngôi thứ ba, người kể giấu mặt, gọi tên nhân vật bằng tên gọi của họ.
- Nhân vật Vũ Nương: Được miêu tả là một người phụ nữ xinh đẹp, nết na, hiền thục, đảm đang, hiếu thảo, chung thủy. Nàng luôn giữ gìn khuôn phép, không để xảy ra bất hòa với chồng. Khi chồng đi lính, nàng một mình nuôi dưỡng mẹ già và con thơ, hết lòng chăm lo cho gia đình.
- Nguyên nhân dẫn đến bi kịch của Vũ Nương:
+ Nguyên nhân trực tiếp: Sự đa nghi, ghen tuông mù quáng của Trương Sinh.
+ Nguyên nhân gián tiếp: Xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ, áp bức phụ nữ, gây ra nỗi oan khuất cho Vũ Nương.
Câu 3:
- Yếu tố kì ảo: Trong truyện, tác giả đã sử dụng nhiều yếu tố kì ảo như:
+ Phan Lang gặp được Linh Phi và được cứu giúp.
+ Vũ Nương hiện hồn về báo mộng cho Trương Sinh.
+ Trương Sinh lập đàn giải oan cho Vũ Nương.
- Lời bình của tác giả: Lời bình của tác giả ở cuối truyện thể hiện thái độ xót thương, đồng cảm với số phận bi thảm của Vũ Nương. Đồng thời, tác giả cũng lên án xã hội phong kiến bất công, tàn bạo, đẩy người phụ nữ vào cảnh ngộ đau khổ.
Câu 4:
- Điển tích, điển cố: Điển tích, điển cố là những câu chuyện, sự việc, danh xưng, địa danh,... được nhắc đến trong văn bản, mang ý nghĩa ẩn dụ, tượng trưng.
- Khái niệm:
- Điển tích: Là những câu chuyện, sự việc được lấy từ sách vở, có nguồn gốc rõ ràng. Ví dụ: "Thân em như tấm lụa đào/ Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?" (Ca dao)
- Điển cố: Là những danh xưng, địa danh được nhắc đến trong văn bản, mang ý nghĩa ẩn dụ, tượng trưng. Ví dụ: "Sơn Tinh, Thủy Tinh" (Truyền thuyết)
- Thực hành: Học sinh cần phân biệt được điển tích, điển cố và nêu được ví dụ cụ thể.