Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, tinh thần yêu nước và ý chí quyết tâm chiến đấu đã thôi thúc bao thế hệ thanh niên Việt Nam lên đường nhập ngũ, vào trận đánh để giành lại độc lập tự do cho Tổ quốc. Họ ra đi với tinh thần "Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước/ Mà lòng phơi phới dậy tương lai", với trái tim mang đầy nhiệt huyết của tuổi trẻ. Trong số đó có không ít các đôi trai gái vừa mới chỉ hôm qua còn bên nhau thề nguyền, hẹn ước nhưng ngày mai người con trai đã phải lên đường ra mặt trận, để lại người con gái ở lại quê nhà. Và rồi, họ chia tay mà không có ngày gặp lại, chỉ biết gửi gắm nỗi nhớ thương, niềm tin và hy vọng vào ngày đất nước hòa bình, thống nhất. Tình cảm ấy được thể hiện rõ nét qua hai câu thơ:
"Khi tổ quốc cần chúng ta biết xa nhau".
Câu thơ như một lời khẳng định chắc nịch rằng khi Tổ quốc gọi tên thì dù có phải rời xa nhau thì họ vẫn sẵn sàng lên đường làm nhiệm vụ. Đó chính là trách nhiệm công dân trước vận mệnh của đất nước. Chiến tranh khốc liệt, bom đạn rình rập đe dọa đến tính mạng của con người khiến cho những đôi lứa yêu nhau cũng phải xa nhau. Nhưng hơn hết, họ đặt lợi ích của Tổ quốc lên trên hết, để khi trở về, họ cùng xây dựng hạnh phúc gia đình trong niềm vui chung của cả dân tộc. Câu thơ thứ hai "Để em cầm tay lái vượt đường xa" gợi liên tưởng đến hình ảnh những cô gái thanh niên xung phong thời chiến. Những cô gái ấy tuổi đời còn rất trẻ, họ chấp nhận hiểm nguy để làm nhiệm vụ vận chuyển lương thực, vũ khí trên tuyến đường Trường Sơn máu lửa. Hình ảnh "cầm tay lái" vừa diễn tả hành động lái xe vừa diễn tả hành động nắm chặt tay lái, vượt qua mọi gian nan, thử thách trên đường ra mặt trận. Như vậy, hai câu thơ đã khắc họa vẻ đẹp của tình yêu và tinh thần yêu nước, ý chí quyết tâm chiến đấu của lớp lớp thanh niên thời chống Mỹ.
Bên cạnh đó, tác giả sử dụng thành công biện pháp tu từ hoán dụ - hình ảnh "Tổ quốc" để nói về đất nước, nhân dân, cách mạng. Từ đó, tác giả muốn nhấn mạnh vai trò to lớn của Tổ quốc đối với mỗi cá nhân. Đồng thời, ông cũng ngợi ca tình đồng chí, đồng đội gắn bó keo sơn của những người lính cụ Hồ. Qua đây, chúng ta thấy được sự am hiểu sâu sắc về đời sống kháng chiến cùng ngòi bút tài hoa của nhà thơ Chính Hữu.
Tóm lại, hai câu thơ đã thể hiện một cách chân thực mà đầy lãng mạn về tình cảm của những người lính trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đọc đoạn thơ, ta càng thêm trân trọng và biết ơn thế hệ cha anh đã hi sinh xương máu để bảo vệ nền độc lập, hòa bình của dân tộc.