sự biến đổi hình thái của nhiễm sắc thể trong chu kì tế bào có ý nghĩa gì

Trong chu kỳ tế bào, nhiễm sắc thể (NST) liên tục thay đổi hình thái từ trạng thái “giãn mịn” (khi tế bào ở kì trung gian) sang trạng thái “kết tủa cô đặc” (khi bắt đầu phân bào) rồi lại giãn ra ở cuối phân bào. Những biến đổi này có ý nghĩa sau: 1. Bảo vệ và ổn định cấu trúc DNA - Khi NST cô đặc (ở kì prophase→metaphase), sợi DNA quấn chặt quanh các protein histon, giảm khả năng đứt gãy hay rối xoắn. - Điều này giúp bảo vệ vật liệu di truyền khi tế bào đang chịu lực kéo – đẩy của thoi phân bào. 2. Thực hiện sao chép và điều hòa phiên mã - Ở kì trung gian (interphase), NST ở dạng giãn mịn, cho phép các enzim dễ tiếp cận để sao chép DNA và phiên mã tổng hợp RNA. - Khi chuẩn bị phân bào (G₂→prophase), NST bắt đầu cô đặc, đồng thời tế bào ngưng phiên mã lớn để tập trung vào quá trình phân phối DNA. 3. Đảm bảo phân li chính xác NST - Sự cô đặc tối đa ở kì metaphase giúp NST dễ quan sát và dễ bám vào các sợi thoi phân bào tại tâm động (centromere). - Ở kì anaphase, hai nhiễm sắc tử chị em tách ra một cách đồng đều nhờ sự kết nối chặt chẽ với thoi phân bào; nhờ thế mỗi tế bào con nhận đủ bộ NST. 4. Cho phép xác định các kì của chu kỳ tế bào - Dưới kính hiển vi quang học, trình tự hình thái NST (giãn mịn → cô đặc → giãn lại) là căn cứ để xác định tế bào đang ở kì nào của chu kỳ phân bào. - Việc này rất quan trọng trong nghiên cứu phân bào, so sánh tế bào bình thường và tế bào ung thư. Tóm lại, sự biến đổi hình thái của nhiễm sắc thể là cơ chế sinh học cần thiết để: • Bảo vệ nguyên vẹn thông tin di truyền • Điều phối đúng đắn các bước sao chép và phân li DNA • Đảm bảo mỗi tế bào con nhận đủ bộ NST giống hệt tế bào mẹ.