ĐỀ SỐ 9: Đọc hiểu văn bản (3.0 điểm)      Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi: MÙA GIÁP HẠT…     … Những bữa cơm độn sắn, độn khoai trong mùa giáp hạt đó là chuyện thường xuyên. Ba anh em tôi luôn đ...

câu 1: #### Đề bài: Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Mùa giáp hạt... ... Những bữa cơm độn sắn, độn khoai trong mùa giáp hạt đó là chuyện thường xuyên. Ba anh em tôi luôn được bố mẹ nhường phần cơm. Bố mẹ ăn phần sắn và khoai lang, chúng tôi cứ vô tư ăn ngon lành. Và những bữa cơm như thế, bố mẹ luôn ngồi đầu nôi, nhiều hôm tôi thấy bố mẹ thở dài. Hai đứa em tôi không để ý đến những hành động đó. Trong bữa cơm, thường có một bát mắm tôm đồng, hoặc sang hơn có thêm bát sườn lợn được mẹ băm thật nhỏ và kho thật mặn. Một nồi canh rau tập tàng. Chỉ đơn sơ vậy thôi, mà anh em tôi thấy ngon biết mấy. Những mùa giáp hạt, vai mẹ lại gầy đi vì những đêm thức trắng, trăn trở với bao nỗi lo. Tóc bố ngày càng bạc thêm như thể có khói thuốc trên đầu. Anh em tôi cứ thế lớn lên trên đôi vai gầy của mẹ. Lớn lên trên những sợi bạc của bố, lớn lên trong tình yêu thương, đùm bọc của cả gia đình. Lớn lên trong những mùa giáp hạt, lớn lên trong nồi cơm độn khoai sắn. Bây giờ ngồi ôn lại những kỉ niệm, ôn lại những mùa giáp hạt, trong lòng không khỏi cảm thấy rưng rưng. Quê tôi không còn cảnh phải ăn cơm độn sắn khoai. Nhưng tôi vẫn nhớ lắm những mùa giáp hạt… (Trích Mùa giáp hạt..., Nguyễn Trung Thành, Báo Giáo dục và Thời đại số 100, ra ngày 26 - 4- 2018, trang 50)
Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên là gì?

Phân tích:

Văn bản sử dụng phương thức biểu đạt chính là tự sự. Tác giả kể lại những kỷ niệm về "mùa giáp hạt" - khoảng thời gian khó khăn khi lương thực cạn kiệt, gia đình phải đối mặt với thiếu thốn. Qua việc miêu tả chi tiết những bữa cơm đạm bạc, công việc vất vả của cha mẹ, tác giả đã tái hiện chân thực cuộc sống nghèo khó của gia đình nông thôn Việt Nam xưa. Đồng thời, qua đó, tác giả cũng bộc lộ tình cảm yêu thương, trân trọng dành cho gia đình mình.

câu 2: Đặt nhan đề mới cho văn bản: "Kỷ Niệm Mùa Giáp Hạt"

Văn bản trên miêu tả về cuộc sống khó khăn của một gia đình nông thôn Việt Nam vào mùa giáp hạt - khoảng thời gian khan hiếm lương thực. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ chân thực, giàu hình ảnh để tái hiện lại những kỷ niệm đáng nhớ trong mùa giáp hạt. Những bữa cơm độn sắn, khoai lang, sự hy sinh của cha mẹ, nỗi vất vả của mẹ, sự ngây thơ của trẻ con... tất cả tạo nên bức tranh đầy xúc động về cuộc sống nghèo khó nhưng ấm áp tình người. Nhan đề "Kỷ Niệm Mùa Giáp Hạt" phản ánh chính xác nội dung và chủ đề của văn bản, gợi lên những suy ngẫm sâu sắc về giá trị của gia đình và sự trân trọng đối với những điều giản dị trong cuộc sống.

câu 3: : Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích là tự sự. Đoạn trích kể về những kỷ niệm tuổi thơ của nhân vật "tôi" trong mùa giáp hạt, khi gia đình gặp khó khăn về kinh tế.

: Trong đoạn trích, cụm từ "lớn lên" được lặp lại bốn lần, tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt. Cụm từ này đóng vai trò là biện pháp tu từ liệt kê, nhằm nhấn mạnh quá trình trưởng thành của nhân vật "tôi".

* "Anh em tôi cứ thế lớn lên trên đôi vai gầy của mẹ.": Nhấn mạnh sự vất vả, hy sinh thầm lặng của người mẹ, là chỗ dựa vững chắc cho con cái vượt qua khó khăn.
* "Lớn lên trên những sợi bạc của bố, lớn lên trong tình yêu thương, đùm bọc của của gia đình.": Nhấn mạnh công lao to lớn của cha mẹ, là nguồn động lực giúp con cái vươn lên trong cuộc sống.
* "Lớn lên trong những mùa giáp hạt, lớn lên trong nồi cơm độn khoai sắn.": Nhấn mạnh hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn của gia đình, nhưng cũng là môi trường rèn luyện ý chí, nghị lực cho con cái.

Tác dụng của biện pháp tu từ liệt kê:

* Tăng cường sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt, làm nổi bật những giá trị tinh thần cao đẹp của gia đình.
* Thể hiện rõ nét sự trưởng thành của nhân vật "tôi", từ những năm tháng thiếu thốn, gian khổ đến khi trở thành người trưởng thành, biết ơn và trân trọng những gì mình đã nhận được từ gia đình.
* Tạo nên một bức tranh đầy xúc động về tình cảm gia đình, về những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.

câu 4: #### 1. Đọc hiểu văn bản (3.0 điểm)
Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:
Mùa giáp hạt... ... Những bữa cơm độn sắn, độn khoai trong mùa giáp hạt đó là chuyện thường xuyên. Ba anh em tôi luôn được bố mẹ nhường phần cơm. Bố mẹ ăn phần sắn và khoai lang, chúng tôi cứ vô tư ăn ngon lành. Và những bữa cơm như thế, bố mẹ luôn ngồi đầu nôi, nhiều hôm tôi thấy bố mẹ thở dài. Hai đứa em tôi không để ý đến những hành động đó. Trong bữa cơm, thường có một bát mắm tôm đồng, hoặc sang hơn có thêm bát sườn lợn được mẹ băm thật nhỏ và kho thật mặn. Một nồi canh rau tập tàng. Chỉ đơn sơ vậy thôi, mà anh em tôi thấy ngon biết mấy. Những mùa giáp hạt, vai mẹ lại gầy đi vì những đêm thức trắng, trăn trở với bao lo lắng. Tóc bố ngày một bạc thêm như thể có khói thuốc trên đầu. Anh em tôi cứ thế lớn lên trên đôi vai gầy của mẹ. Lớn lên trên những sợi bạc của bố, lớn lên trong tình yêu thương, đùm bọc của của gia đình. Lớn lên trong những mùa giáp hạt, lớn lên trong nồi cơm độn khoai sắn. Bây giờ ngồi ôn lại những kỉ niệm, ôn lại những mùa giáp hạt, trong lòng không khỏi cảm thấy rưng rưng. Quê tôi không còn cảnh phải ăn cơm độn sắn khoai. Nhưng tôi vẫn nhớ lắm những mùa giáp hạt… (Trích Mùa giáp hạt..., Nguyễn Trung Thành, Báo Giáo dục và Thời đại số 100, ra ngày 26/4/2018, trang 50)
Trong văn bản trên, tác giả thể hiện tư tưởng tình cảm gì với gia đình?
Phân tích:
- Tư tưởng nhân đạo: Tác giả thể hiện sự trân trọng, nâng niu những giá trị truyền thống, những nét đẹp đời sống giản dị, mộc mạc của con người Việt Nam. Qua việc miêu tả những bữa cơm đạm bạc, những khó khăn trong mùa giáp hạt, tác giả đã khắc họa chân thực cuộc sống vất vả, lam lũ của người dân nông thôn. Đồng thời, qua đó cũng thể hiện tấm lòng yêu thương, đùm bọc lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình.
- Tình cảm gia đình sâu sắc: Văn bản thể hiện tình cảm gia đình ấm áp, thiêng liêng. Đó là tình yêu thương, sự hy sinh thầm lặng của cha mẹ dành cho con cái; là sự gắn bó, đoàn kết của anh em ruột thịt. Tình cảm ấy được thể hiện qua những chi tiết cụ thể như: "Bố mẹ ăn phần sắn và khoai lang, chúng tôi cứ vô tư ăn ngon lành"; "Những mùa giáp hạt, vai mẹ lại gầy đi vì những đêm thức trắng, trăn trở với bao lo lắng".
- Nỗi nhớ quê hương da diết: Dù đã xa quê, nhưng tác giả vẫn luôn nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ, nhớ về những mùa giáp hạt đầy gian khổ nhưng cũng rất ấm áp tình người. Nỗi nhớ ấy được thể hiện qua câu văn cuối cùng: "Quê tôi không còn cảnh phải ăn cơm độn sắn khoai. Nhưng tôi vẫn nhớ lắm những mùa giáp hạt...".