TIẾNG ĐÀN BẦU VÀ ĐÊM TRĂNG (Trần Đăng Khoa – trích trong Tuyển tập thơ Trần Đăng Khoa, NXB Tổng hợp Đồng Nai, 2006, tr.184–186) Các chú văn công quân giải phóng Về nhà em chơi Chú gảy lên khúc đàn bầ...

Trần Đăng Khoa là một nhà thơ tiêu biểu cho thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Thơ ông mang đậm dấu ấn cá nhân và thể hiện tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc. Bài thơ “Tiếng đàn bầu” là một minh chứng rõ nét cho điều đó. Bài thơ đã khắc họa thành công hình ảnh tiếng đàn bầu, qua đó thể hiện tình yêu quê hương, đất nước của tác giả.
Khổ thơ thứ nhất mở đầu bằng hình ảnh đêm trăng thanh bình, yên ả nơi chiến trường. Trong khung cảnh ấy, các chú văn công biểu diễn, đem đến cho người lính những giây phút thư giãn, thoải mái. Tiếng đàn bầu cất lên trong trẻo, du dương, khiến lòng người thêm rạo rực, say sưa.
“Các chú văn công ngồi quây quần bên đống lửa
Biểu diễn cho bộ đội xem
Chú gảy lên khúc đàn bầu
Như gọi về tuổi thơ.”
Tác giả sử dụng biện pháp so sánh, nhân hóa để làm nổi bật vẻ đẹp của tiếng đàn bầu. Tiếng đàn bầu được ví như “bát ngát tiếng chim”, “tiếng những vì sao lang thang”, “tiếng những dòng sông đỏ nặng phù sa”, “tiếng những cánh đồng thơm mát”. Qua đó, ta thấy được sự đa dạng, phong phú của tiếng đàn bầu, nó như chứa đựng cả thiên nhiên, đất trời.
“Tiếng đàn bầu như bát ngát tiếng chim
Như tiếng những vì sao lang thang
Như tiếng những dòng sông đỏ nặng phù sa
Như tiếng những cánh đồng thơm mát.”
Tiếng đàn bầu còn là tiếng nói của tâm hồn, của nỗi nhớ quê hương da diết. Nó như nhắc nhở người lính về những kỉ niệm tuổi thơ êm đềm, về những người thân yêu đang chờ đợi họ ở hậu phương.
“Tiếng đàn bầu như gọi về tuổi thơ
Những ngày xưa xanh biếc
Những ngày xưa hồng hào
Những ngày xưa ngây ngô…”
Trong khổ thơ cuối cùng, tác giả khẳng định giá trị thiêng liêng của tiếng đàn bầu đối với người Việt Nam. Tiếng đàn bầu là tiếng nói của tâm hồn, của dân tộc, là sức mạnh Việt Nam.
“Tiếng đàn bầu là sức mạnh Việt Nam
Là linh hồn Việt Nam
Là tiếng nói của trái tim Việt Nam.”
Bài thơ “Tiếng đàn bầu” là một bài thơ hay, giàu ý nghĩa. Bài thơ đã thể hiện tình yêu quê hương, đất nước tha thiết của tác giả Trần Đăng Khoa. Bằng ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh, tác giả đã khắc họa thành công hình ảnh tiếng đàn bầu, qua đó gửi gắm những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống và con người.