Văn Cao không chỉ là một nhạc sĩ tài hoa với những bản tình ca trữ tình sâu lắng hay hùng tráng mạnh mẽ mà ông còn là một nhà thơ với tâm hồn nhạy cảm, tinh tế cùng những tác phẩm mang đậm nét suy tư, triết lý. Thơ Văn Cao thường chứa đựng nhiều trăn trở, day dứt nhưng vẫn lạc quan, đầy hi vọng. Bài thơ "Thời gian" được sáng tác vào mùa xuân năm 1987 đã đem đến cho độc giả những cảm nhận sâu sắc về mối quan hệ giữa thời gian, cuộc đời với con người và nghệ thuật. Qua đó, ta thấy được sự chiêm nghiệm, suy tư của một người từng trải, chín chắn nhưng cũng hết sức chân thành.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh "thời gian qua kẽ tay":
"Thời gian qua kẽ tay
Làm khô những chiếc lá
Kỷ niệm trong tôi
rơi
như tiếng sỏi
trong lòng giếng cạn."
Câu thơ đầu tiên thật nhẹ nhàng, tưởng chừng như hơi thở ấy cũng bay đi mất: "Thời gian qua kẽ tay". Nó gợi lên sự tương phản giữa cái hữu hình và cái vô hình, cái hữu hạn và vô hạn. Một bên đáng giá và có thể nắm bắt, một bên kia thì mờ nhạt và biến mất. Câu thơ tuy đơn giản nhưng lại mang đến một cảm giác buồn bã, tiếc nuối trước sự chảy trôi của thời gian. Những chiếc lá mới hôm nào còn mơn mởn, nay đã trở nên héo úa. Những kỉ niệm dù đẹp đẽ đến mấy rồi cũng sẽ nhạt phai theo dòng đời xô bồ, tấp nập. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ so sánh "kỷ niệm trong tôi rơi/ như tiếng sỏi trong lòng giếng cạn" để diễn tả sự thay đổi đó. Tiếng rơi của kỷ niệm sao mà trống vắng, cô quạnh, giống như tiếng sỏi trong lòng giếng cạn, ngắn ngủi, thảm thương. Nó khiến cho lòng người không khỏi xao xuyến, ngậm ngùi.
Tuy nhiên, ngay cả khi những chiếc lá đã rụng, những kỷ niệm đã phai nhạt, thì trong chúng ta vẫn còn một thứ mãi mãi trường tồn, đó là nghệ thuật:
"Riêng những câu thơ
còn xanh
Riêng những bài hát
còn xanh
Và đôi mắt em
như hai giếng nước."
Câu thơ "Riêng những câu thơ còn xanh" được lặp lại hai lần nhằm nhấn mạnh vai trò của nghệ thuật trong việc lưu giữ những giá trị tốt đẹp của cuộc sống. Nghệ thuật, với khả năng vượt qua thời gian, sẽ giúp cho những câu thơ, những bài hát mãi mãi tươi xanh như lúc ban đầu. Điều này càng khẳng định sức mạnh trường tồn của nghệ thuật, nó có thể vượt qua mọi giới hạn của thời gian và không gian. Bên cạnh đó, hình ảnh "đôi mắt em" xuất hiện như một biểu tượng của tình yêu và sự sống. Đôi mắt ấy là cửa sổ tâm hồn, là nơi chứa đựng tất cả những gì đẹp đẽ nhất của con người. Nó cũng là nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ thuật, bởi vì chỉ có tình yêu mới có thể tạo nên những tác phẩm nghệ thuật đích thực. Như vậy, dù thời gian có trôi đi, dù những chiếc lá có rụng xuống, những kỷ niệm có phai nhạt thì nghệ thuật và tình yêu vẫn luôn tồn tại, như hai giếng nước mát lành, nuôi dưỡng tâm hồn con người.
Tóm lại, bài thơ "Thời gian" của Văn Cao không chỉ là một sự chiêm nghiệm về thời gian mà còn là một lời khẳng định về sức mạnh của nghệ thuật. Nghệ thuật có thể giúp con người vượt qua giới hạn của thời gian, lưu giữ những giá trị vĩnh cửu. Đồng thời, bài thơ cũng nhắc nhở chúng ta hãy trân trọng những khoảnh khắc đẹp đẽ của cuộc sống, bởi vì nó sẽ trở thành những kỷ niệm quý giá theo ta suốt đời.