trình bày cơ chế đột biến gây hội chứng Klinefelter ở người

Hội chứng Klinefelter (KS) là rối loạn nhiễm sắc thể giới tính xảy ra ở nam, với bộ karyotype điển hình là 47,XXY. Cơ chế đột biến chính gây ra hội chứng này là bất phôi (nondisjunction) trong quá trình phân chia giảm nhiễm (meiosis) của tế bào mầm nam hoặc nữ. Cụ thể như sau: 1. Nondisjunction ở mẹ (phần lớn các trường hợp) - Trong giảm phân I ở tế bào trứng: hai nhiễm sắc thể X không tách ra, tạo ra giao tử mang hai X (XX) thay vì một X. Sau khi thụ tinh với tinh trùng bình thường mang Y, hợp tử có kiểu XXY. - Trong giảm phân II ở tế bào trứng: hai cromatit chị em của một nhiễm sắc thể X không tách ra, cũng cho giao tử XX. 2. Nondisjunction ở cha - Trong giảm phân I ở tinh hoàn: hai nhiễm sắc thể giới tính (X và Y) không tách ra, tạo giao tử XY. Thụ tinh với trứng bình thường (X) cho hợp tử XXY. - Trong giảm phân II ở tinh hoàn: hai cromatit của X hoặc của Y không tách ra, có thể tạo tinh trùng X hoặc Y dư. Nếu tinh trùng X dư thụ tinh với trứng X → XXY; hoặc tinh trùng Y dư thụ tinh với trứng X → XY (không phải KS). 3. Dạng khảm (mosaic) - Một số nam có kiểu tế bào vừa 46,XY vừa 47,XXY do nondisjunction xảy ra sau thụ tinh trong phân chia nguyên bào (mitosis). Người dạng khảm thường nhẹ hơn về mặt triệu chứng. 4. Hậu quả về mặt phân tử – tế bào - Thừa một nhiễm sắc thể X làm rối loạn cân bằng liều lượng gen trên X và tương tác giữa gen X–Y, dẫn đến giảm tổng hợp hormon sinh dục nam (testosterone), tăng gonadotropin (FSH, LH), dẫn đến tinh hoàn nhỏ, giảm khả năng sinh tinh… Tóm lại, hội chứng Klinefelter chủ yếu do sai sót trong tách nhiễm sắc thể giới tính (nondisjunction) khi hình thành giao tử hoặc trong phân chia tế bào sớm sau thụ tinh, tạo ra cá thể mang thừa nhiễm sắc thể X (XXY).