Viết bài văn nghị luận so sánh 2 bài thơ đồng chí và tây tiến

Duong Chau Anh

Chiến tranh tàn khốc đã đi qua nhưng những chiến công và những con người lịch sử thì còn sống mãi trong văn chương không tuổi. Văn học lưu giữ, khắc ghi và ca ngợi họ - những người lính anh dũng đã đem lại độc lập cho Tổ quốc qua những câu thơ, áng văn đậm đà tình cảm. Trong số đó, hình tượng người lính hiện lên thật sống động và chân thực qua hai thi phẩm "Đồng chí" của Chính Hữu và "Tây Tiến" của Quang Dũng. Dù mang những nét riêng biệt trong phong cách nghệ thuật và cảm hứng sáng tác, cả hai bài thơ đều góp phần khắc họa vẻ đẹp cao cả, hào hùng của thế hệ những người con đất Việt đã chiến đấu và hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.

Những điểm tương đồng trong hình tượng người lính

Cả "Đồng chí" và "Tây Tiến" đều được sáng tác vào năm 1948, trong bối cảnh cuộc kháng chiến chống Pháp đang diễn ra ác liệt. Cả Chính Hữu và Quang Dũng đều là những người lính trực tiếp cầm súng ra trận, từng trải qua những tháng ngày gian khổ trên chiến trường, đặc biệt là ở chiến trường Tây Bắc. Chính những trải nghiệm thực tế này đã giúp hai nhà thơ tái hiện chân thực và sâu sắc hình ảnh người lính với đầy đủ những khó khăn, gian khổ và cả những phẩm chất cao đẹp.

* Gian khổ và thiếu thốn: Người lính trong cả hai bài thơ đều phải đối mặt với hoàn cảnh chiến đấu khắc nghiệt. Đó là cái lạnh buốt giá của rừng hoang sương muối trong "Đồng chí" với những cơn sốt rét rừng hành hạ ("Sốt run người, vầng trán ướt mồ hôi"). Hay những chặng đường hành quân hiểm trở, khúc khuỷu nơi rừng thiêng nước độc của đoàn quân Tây Tiến ("Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi! / Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi / Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi / Mường Lát hoa về trong đêm hơi"). Cuộc sống thiếu thốn, gian khổ đến mức người lính phải mặc áo rách vai, quần vá ("Áo anh rách vai / Quần tôi có vài mảnh vá") hoặc đối mặt với cái chết kề cận ("Rải rác biên cương mồ viễn xứ").

* Lý tưởng cao đẹp và tinh thần dũng cảm: Vượt lên trên mọi khó khăn, người lính trong cả hai bài thơ đều mang trong mình lý tưởng chiến đấu cao đẹp, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc. Dù là người nông dân chân chất hay những chàng trai trí thức Hà thành, họ đều ra đi với một mục tiêu chung là bảo vệ đất nước. Tinh thần "chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh" của lính Tây Tiến hay sự kiên cường "Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới" của người lính trong "Đồng chí" đều thể hiện ý chí quyết tử cho độc lập, tự do.

* Tình đồng chí, đồng đội thiêng liêng: Tình cảm gắn bó keo sơn giữa những người lính là một điểm nhấn quan trọng trong cả hai tác phẩm. Trong "Đồng chí", tình đồng đội được xây dựng từ sự đồng cảm về cảnh ngộ, hoàn cảnh xuất thân và những gian khổ cùng chịu đựng. Từ những chi tiết giản dị như "Đêm nay rừng hoang sương muối / Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới" hay "Thương nhau tay nắm lấy bàn tay", tình đồng chí hiện lên thật ấm áp và sâu sắc. Còn với "Tây Tiến", dù không trực tiếp miêu tả những cử chỉ chăm sóc, sẻ chia, nhưng nỗi nhớ da diết của nhà thơ về đồng đội, về những kỷ niệm đã trải qua cùng nhau đã cho thấy tình cảm gắn bó, keo sơn đến mức họ sẵn sàng "Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi".

Những nét riêng biệt trong hình tượng người lính

Mặc dù có những điểm tương đồng sâu sắc, hình tượng người lính trong "Đồng chí" và "Tây Tiến" vẫn mang những nét riêng biệt, thể hiện phong cách và cảm hứng sáng tạo độc đáo của mỗi nhà thơ.

* Xuất thân và vẻ đẹp ngoại hình:

* "Đồng chí": Người lính trong thơ Chính Hữu chủ yếu là những người nông dân chân chất, mộc mạc, ra đi từ "quê hương anh nước mặn đồng chua", "làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá". Ngoại hình của họ được miêu tả gắn liền với sự thiếu thốn, lam lũ: "Áo anh rách vai / Quần tôi có vài mảnh vá / Miệng cười buốt giá / Chân không giày". Tuy nhiên, vẻ đẹp của họ lại nằm ở sự giản dị, kiên cường và tình cảm chân thành.

* "Tây Tiến": Người lính của Quang Dũng chủ yếu là những chàng trai trẻ, trí thức Hà thành, mang vẻ đẹp hào hoa, lãng mạn. Ngoại hình của họ được khắc họa vừa bi tráng vừa dữ dội, mang tính sử thi: "Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc / Quân xanh màu lá dữ oai hùm". Dù phải đối mặt với bệnh tật và thiếu thốn khiến "đầu không mọc tóc", "quân xanh màu lá", nhưng họ vẫn giữ được khí phách hiên ngang, mạnh mẽ và vẻ đẹp hào hoa với những "đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm".

* Bút pháp nghệ thuật và cảm hứng sáng tác:

* "Đồng chí": Chính Hữu sử dụng bút pháp hiện thực, giản dị, mộc mạc. Lời thơ chân thực, cô đọng, giàu cảm xúc, tập trung khắc họa đời sống nội tâm, tình cảm của người lính. Cảm hứng chủ đạo là cảm hứng hiện thực, mang tính trữ tình sâu sắc.

* "Tây Tiến": Quang Dũng lại phát triển cảm hứng lãng mạn, kết hợp với bút pháp sử thi, tạo nên bức tranh hoành tráng, kỳ vĩ. Ngôn ngữ thơ giàu chất tạo hình, gợi cảm, sử dụng nhiều hình ảnh đối lập, tương phản để làm nổi bật vẻ đẹp bi tráng của người lính. "Tây Tiến" có sự bay bổng, hào hoa, mang đậm chất lãng mạn.

* Cái nhìn về hiện thực chiến tranh:

* "Đồng chí": Hiện thực chiến tranh được tái hiện qua những gian khổ, thiếu thốn, bệnh tật và sự hy sinh thầm lặng. Nỗi đau được thể hiện một cách chân thực, gần gũi.

* "Tây Tiến": Dù không né tránh hiện thực khốc liệt, đau thương của chiến tranh, nhưng Quang Dũng đã lãng mạn hóa những mất mát, hy sinh. Cái chết được miêu tả một cách bi tráng, hào hùng: "Áo bào thay chiếu anh về đất / Sông Mã gầm lên khúc độc hành".

Kết luận

"Đồng chí" của Chính Hữu và "Tây Tiến" của Quang Dũng là hai bài thơ xuất sắc viết về hình tượng người lính trong kháng chiến chống Pháp. Dù mang những nét tương đồng về hoàn cảnh ra đời, tinh thần chiến đấu và tình đồng đội, nhưng mỗi tác phẩm lại có cách khám phá và thể hiện riêng, tạo nên những vẻ đẹp độc đáo. "Đồng chí" khắc họa hình ảnh người lính nông dân với vẻ đẹp giản dị, mộc mạc, thấm đượm tình người. Trong khi đó, "Tây Tiến" lại vẽ nên chân dung những người lính trí thức hào hoa, lãng mạn, bi tráng giữa bối cảnh núi rừng hùng vĩ. Sự kết hợp giữa chất hiện thực và cảm hứng lãng mạn trong cả hai tác phẩm đã góp phần làm nên vẻ đẹp bất tử của hình tượng người lính Cụ Hồ, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả và trong nền văn học cách mạng Việt Nam.