giải ngữ văn 12

i:
câu 1. - Xác định thể loại: Đoạn trích được viết theo thể loại truyện ngắn.
- Biểu hiện nhận biết: Truyện ngắn thường tập trung vào việc kể lại một sự kiện hoặc tình huống cụ thể xảy ra trong cuộc sống hàng ngày của nhân vật chính. Trong trường hợp này, câu chuyện xoay quanh cuộc sống nghèo khó của gia đình nông dân với những vấn đề như thiếu thốn thức ăn, thất nghiệp, và nỗi đau về sự đói khát. Câu chuyện diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn, không kéo dài quá nhiều chi tiết phức tạp, và kết thúc bằng một tình huống bất ngờ, tạo nên sự hấp dẫn cho độc giả.

Phản ánh:

Qua bài tập này, tôi nhận thấy rằng việc phân tích tác phẩm văn học đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng vận dụng kiến thức tổng quát. Thay vì chỉ dựa vào các khái niệm lý thuyết, chúng ta cần phải xem xét kỹ lưỡng nội dung, cách thức xây dựng nhân vật, ngôn ngữ, và bối cảnh để đưa ra những đánh giá chính xác về thể loại của tác phẩm. Việc sử dụng phương pháp tiếp cận thay thế giúp học sinh mở rộng tầm nhìn, tránh phụ thuộc vào những kiến thức cứng nhắc, từ đó nâng cao khả năng phân tích và cảm thụ văn học.

câu 2. Tình huống truyện trong đoạn trích "Một Bữa No" của Nam Cao là một bức tranh chân thực về cuộc sống khốn khó của người nông dân nghèo trong xã hội phong kiến Việt Nam. Nhân vật chính là một người đàn ông nghèo khổ, đang phải đối mặt với những khó khăn trong cuộc sống. Ông ta không chỉ thiếu thốn về vật chất mà còn bị áp lực tinh thần từ gia đình và xã hội.

Tình huống truyện được thể hiện rõ nét qua việc ông ta cố gắng tìm kiếm một bữa ăn no để nuôi con nhỏ. Đây là một hành động đơn giản nhưng lại chứa đựng rất nhiều ý nghĩa sâu xa. Nó phản ánh sự bất công và khắc nghiệt của cuộc sống nông thôn thời bấy giờ. Người nông dân phải làm việc vất vả quanh năm nhưng vẫn không đủ ăn, thậm chí còn phải chịu đựng sự khinh miệt và coi thường từ xã hội.

Tình huống truyện cũng gợi lên nhiều suy nghĩ về vai trò của gia đình và cộng đồng trong việc giúp đỡ những người gặp khó khăn. Trong khi đó, hệ thống chính trị và kinh tế chưa đáp ứng đủ nhu cầu cơ bản của người dân. Sự chênh lệch giàu nghèo ngày càng lớn khiến cho những người như nhân vật chính cảm thấy tuyệt vọng và bất lực trước số phận của mình.

Tuy nhiên, câu chuyện cũng mang đến hy vọng rằng nếu chúng ta cùng nhau nỗ lực, chia sẻ và hỗ trợ lẫn nhau, thì sẽ có thể thay đổi được hoàn cảnh. Mỗi cá nhân đều có trách nhiệm đóng góp vào việc xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn, nơi mọi người đều được hưởng thụ cuộc sống đầy đủ và hạnh phúc.

câu 3. Viết về đề tài nông dân trước cách mạng, Nam Cao được coi là tác giả tiêu biểu và đóng góp nhiều thành tựu nhất cho nền văn xuôi Việt Nam hiện đại. Trong số những tác phẩm viết về người nông dân, "Lão Hạc" là một truyện ngắn xuất sắc và tiêu biểu. Truyện ngắn không chỉ khắc họa chân thực cuộc đời, số phận bi thảm của người nông dân trong xã hội phong kiến cũ mà còn làm sáng lên vẻ đẹp tâm hồn cao cả, tiềm tàng của họ. Điều này được thể hiện rõ nét qua nhân vật Lão Hạc.

Truyện ngắn "Lão Hạc" được đăng báo vào năm 1943, truyện kể về câu chuyện một nhân vật có tên lão Hạc, có hoàn cảnh rất đáng thương. Vợ lão mất sớm, lão phải sống một mình trong cảnh gà trống nuôi con. Thế nhưng vì mưu sinh, vì cái đói nghèo bủa vây mà con trai cũng bỏ lão mà đi kiếm sống ở đồn điền cao su. Lão Hạc lại sống cuộc sống buồn tủi, cô đơn và chỉ biết làm bạn với cậu Vàng. Niềm vui duy nhất ấy của lão cũng không được trọn vẹn khi lão phải bán đi người bạn thân thiết nhất vì hoàn cảnh. Lão đau đớn, ân hận và vô cùng day dứt vì điều này.

Để rồi, cuối cùng, lão cũng chọn cái chết, giải thoát cho bản thân mình bằng cách ăn bả chó. Cái chết đau đớn thay lại chính từ việc ăn bả chó. Có lẽ ít ai ngờ vè sự nghịch lí ấy trong kết thúc câu chuyện.

Trước hết, về nghệ thuật, Nam Cao đã xây dựng thành công tuyến nhân vật chính diện. Nhân vật của ông, dù là người nông dân như lão Hạc hay trí thức như Thứ đều mang những vẻ đẹp phẩm chất tuyệt vời. Họ đều là những con người giàu tình yêu thương, sống tự trọng và đầy trách nhiệm. Nếu Thứ dành tình yêu thương sâu nặng cho mẹ và sẵn sàng hy sinh hạnh phúc cá nhân để cứu rỗi phần nào nỗi đau của mẹ thì lão Hạc lại là người cha yêu con da diết, luôn nhớ về đứa con rài đi phu đồn điền. Cả Thứ và lão Hạc đều sống tự trọng. Với Thứ, anh không chấp nhận sống dựa dẫm, ỷ lại vào bố vợ và quyết tâm ra đi để tự tìm cơ hội cho mình. Còn với lão Hạc, tuy đã già yếu nhưng lão vẫn làm thuê, làm mướn để kiếm sống. Và đặc biệt, dù phải ăn củ chuối, củ ráy... lão Hạc cũng không từng lần mò tới tiền dành dụm cho con. Không chỉ vậy, lão Hạc còn là người sống đầy trách nhiệm. Với Thứ, đó là trách nhiệm của một người chồng sắp cưới, anh không chấp nhận cuộc sống hưởng thụ nơi phố thị và sẵn sàng ở lại quê nhà giúp bố vợ lo toan gia đình. Còn với lão Hạc, đó là trách nhiệm của một người cha, lão day dứt vì không thể lo cho con cưới vợ, lão ân hận vì đã lỡ lừa cậu Vàng - người bạn duy nhất của lão. Chính vì thế, lão quyết định chọn cái chết để không phải bán mảnh vườn, bán cậu Vàng, để không phải xâm phạm đến tiền và mảnh vườn mà lão Hạc đã dành dụm cho con trai. Quyết định ấy của lão thật đau đớn và xót xa biết nhường nào!

Bên cạnh đó, một nét đặc sắc khác trong truyện ngắn này chính là khả năng dẫn dắt, tạo tình huống và đảo ngược tình huống của Nam Cao. Từ việc ông giáo ngỡ ngàng về quyết định xin bã chó của lão Hạc đến lúc hiểu ra vấn đề và càng thấu hiểu hơn về nhân vật của mình; từ việc chúng ta cảm thấy xấu hổ thay cho lão Hạc vì nghĩ rằng lão đang cố ý lừa ông giáo để xin bã chó đến khi lại thương cảm cho lão vì hiểu rằng lão Hạc thực sự khốn khổ và bất hạnh. Tất cả những điều đó đã được Nam Cao khéo léo đặt vào truyện ngắn của mình. Chúng hòa quyện và đan cài vào nhau, khiến cho người đọc vừa ngạc nhiên, vừa xúc động, lại vừa xót xa.

Cuối cùng, không thể không nhắc đến nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật bậc thầy của Nam Cao. Dưới ngòi bút của ông, tâm lí nhân vật được khám phá và tái hiện một cách chân thực, sắc sảo và tinh tế. Chẳng vậy mà, nhà nghiên cứu Nguyễn Đăng Mạnh đã khẳng định rằng: "Nếu như ở tác phẩm của Ngô Tất Tố là những người nông dân nổi loạn, ở tác phẩm của Nguyễn Công Hoan là những người nông dân hài hước, thì ở tác phẩm của Nam Cao, những người nông dân bước vào con đường bi kịch". Thật vậy, nếu nói Ngô Tất Tố chuyên vẽ tranh hài hước, Nguyễn Công Hoan chuyên vẽ tranh cười thì Nam Cao lại chuyên vẽ nên những bức tranh bi kịch. Những bi kịch của con người bị đẩy vào bước đường cùng, không có lối thoát, buộc phải lựa chọn cái chết để giải thoát cho bản thân mình. Lão Hạc là một điển hình cho kiểu bi kịch ấy. Lão Hạc phải chết, cái chết thật đau đớn và dữ dội để bảo toàn được nhân cách của bản thân mình. Trước khi chết, lão nhờ ông giáo giữ hộ mảnh vườn cho con trai và gửi tiền làm ma để không phiền hàng xóm. Lão chết trong cơn bão tố, cái chết như một sự giải thoát cho tất cả.

Như vậy, với cốt truyện giản dị, lôi cuốn, với nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo, tinh tế, Nam Cao đã khắc họa thành công nhân vật lão Hạc với chân dung của một người nông dân nghèo khổ, bất hạnh nhưng vẫn tỏa sáng bởi phẩm chất cao đẹp, nhân hậu, vị tha và giàu lòng tự trọng.