ĐỀ SỐ 3 Phần I. Đọc hiểu (6,0 điểm) Đọc bài thơ sau và trả lời các câu hỏi bên dưới: Thu Ẩm Nguyễn Khuyết Năm gian nhà cỏ thấp le te, Ngõ tối đêm sâu đóm lập loè. Lưng giậu phất phơ màu khói nhạt Là...

i:
câu 1. Đáp án đúng cho câu hỏi về thể thơ của bài "Thu Ẩm" là B. Thất ngôn tứ tuyệt đường luật. Bài thơ được viết theo thể thơ này vì nó có bốn câu, mỗi câu bảy chữ, tuân thủ quy tắc đối xứng trong từng cặp câu. Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt thường mang tính chất ngắn gọn, súc tích, phù hợp để diễn tả những cảm xúc tinh tế, nhẹ nhàng như trong bài thơ "Thu Ẩm".

câu 2. Bài thơ "Uống rượu mùa thu" mang đầy đủ những đặc điểm của thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật về số câu, cách gieo vần, đối thanh, đối ý trong từng cặp câu.

Phân tích chi tiết:

* Số câu: Bài thơ gồm 8 câu, mỗi câu có 7 chữ, đúng với quy định của thể thơ Thất ngôn bát cú.
* Cách gieo vần: Bài thơ sử dụng vần chân, vần bằng ở cuối các -2-4-6-8 ("te"-"lập"-"nhạt"-"loé"-"tắt"). Cách gieo vần này tạo nên sự hài hòa, nhịp nhàng cho bài thơ.
* Đối thanh: Trong từng cặp câu, các tiếng thứ 2, 4, 6 phải đối nhau về thanh điệu. Ví dụ: "le te" - "lập loè", "phất phơ" - "lóng lánh". Sự đối thanh này giúp cân bằng âm điệu, tạo nên sự uyển chuyển, du dương cho bài thơ.
* Đối ý: Mỗi cặp câu trong bài thơ đều có mối liên hệ chặt chẽ về mặt ý nghĩa. Cặp câu đầu tiên miêu tả khung cảnh thiên nhiên mùa thu, cặp câu tiếp theo nói về tâm trạng của tác giả khi thưởng thức rượu, cặp câu cuối cùng thể hiện suy tư, chiêm nghiệm của tác giả về cuộc đời. Sự đối ý này làm nổi bật chủ đề chính của bài thơ: nỗi buồn man mác, cô đơn trước vẻ đẹp của mùa thu.

Như vậy, bài thơ "Uống rượu mùa thu" đã tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc của thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật, góp phần tạo nên giá trị nghệ thuật độc đáo cho tác phẩm.

câu 1, 1. Bài thơ được viết bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.
2. Các cặp câu đối xứng về ý nghĩa trong bài thơ:
– – 8: Cảnh vật mùa thu nơi làng quê vào buổi chiều tà.
– – 3: Hình ảnh những con đom đóm bay lượn trong đêm.
– – 5: Màu sắc của bầu trời và mặt nước khi hoàng hôn buông xuống.
– – 7: Cảm nhận của tác giả về cảnh vật mùa thu.
3. Biện pháp tu từ đảo ngữ được sử dụng trong hai câu thơ cuối bài: “Rượu tiếng rằng hay, hay chẳng mấy / Độ năm ba chén đã say nhè”. Tác giả đã đảo vị trí của cụm từ “hay chẳng mấy” lên trước động từ “say” để nhấn mạnh sự chán chường, mệt mỏi của nhân vật trữ tình khi uống rượu. Cụm từ này đặt ở vị trí đầu câu tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt, khiến cho câu thơ trở nên sinh động hơn, đồng thời giúp người đọc cảm nhận rõ ràng tâm trạng buồn bã, cô đơn của nhân vật trữ tình.
4. Trong bài thơ, tác giả đã sử dụng nhiều hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam như: mái nhà tranh, ngõ tối, đom đóm, khói bếp, ánh trăng… Những hình ảnh này gợi lên khung cảnh yên bình, tĩnh lặng của làng quê vào buổi chiều tà. Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng các biện pháp tu từ như đảo ngữ, so sánh, ẩn dụ để làm nổi bật vẻ đẹp của thiên nhiên và tâm trạng của nhân vật trữ tình.
5. Bài thơ “Thu ẩm” của Nguyễn Khuyến mang đến cho em những suy nghĩ về cuộc sống giản dị, thanh tao của người dân nông thôn Việt Nam xưa. Qua bài thơ, ta thấy được vẻ đẹp bình dị, mộc mạc của làng quê Việt Nam với những mái nhà tranh, ngõ tối, đom đóm, khói bếp, ánh trăng… Đồng thời, bài thơ cũng thể hiện nỗi lòng của tác giả khi phải xa quê hương, nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ.

câu 3. Đáp án đúng cho phần đọc hiểu là c. sử dụng câu hỏi tu từ với đại từ "ai" nhấn mạnh màu xanh của bầu trời.

Phân tích:

- Câu hỏi tu từ được đặt ra ở cuối khổ thơ thứ hai: "Da trời ai nhuộm mà xanh ngắt?"
- Đại từ "ai" được sử dụng để chỉ chủ thể vô hình, tạo nên sự mơ hồ, gợi mở về nguồn gốc của màu xanh.
- Câu hỏi tu từ này không nhằm mục đích tìm kiếm câu trả lời cụ thể mà nhằm nhấn mạnh vào cảm giác về màu xanh của bầu trời.
- Màu xanh của bầu trời được miêu tả bằng cụm từ "xanh ngắt", thể hiện sự bao la, rộng lớn, mênh mông của bầu trời.
- Sự kết hợp giữa câu hỏi tu từ và cụm từ "xanh ngắt" tạo nên hiệu quả nghệ thuật đặc biệt, giúp người đọc cảm nhận được vẻ đẹp thanh bình, yên ả của khung cảnh thiên nhiên mùa thu.

câu 4. Đáp án đúng cho câu hỏi về việc xác định những hình ảnh nào đồng thời xuất hiện trong bài thơ "Thu Ẩm" và "Thu Điếu": C. Ao, Trời, Ngõ.

Phân tích:

* "Ao": Hình ảnh ao nước được nhắc đến trong cả hai bài thơ. Trong "Thu Ẩm", ao nước được miêu tả với vẻ đẹp thanh bình, tĩnh lặng, phản chiếu ánh trăng lung linh. Còn trong "Thu Điếu", ao nước lại mang nét buồn man mác, gợi lên tâm trạng cô đơn, trống trải của tác giả.
* "Trời": Bầu trời trong cả hai bài thơ đều được miêu tả với gam màu xanh thẳm, tạo nên khung cảnh rộng lớn, bao la. Tuy nhiên, bầu trời trong "Thu Ẩm" mang sắc thái u ám, ảm đạm hơn so với bầu trời trong "Thu Điếu".
* "Ngõ": Hình ảnh ngõ nhỏ, vắng vẻ xuất hiện trong cả hai bài thơ, góp phần tạo nên không khí yên tĩnh, trầm mặc của làng quê Việt Nam.

Kết luận: Những hình ảnh "ao", "trời", "ngõ" đồng thời xuất hiện trong cả hai bài thơ "Thu Ẩm" và "Thu Điếu", thể hiện sự tương đồng về chủ đề và cảm xúc của hai tác phẩm.

câu 5. Đáp án đúng cho câu hỏi về tâm trạng của nhà thơ trong bài "Thu Ẩm" là a. Hình ảnh "đôi mắt".

Hình ảnh đôi mắt trong bài thơ thể hiện sự mệt mỏi, u sầu, cô đơn của tác giả khi đối diện với cuộc sống đầy biến động. Đôi mắt không chỉ là cửa sổ tâm hồn mà còn phản ánh trực tiếp những suy tư, cảm xúc của con người. Trong trường hợp này, đôi mắt của Nguyễn Khuyến thể hiện nỗi buồn, sự bất lực trước thời thế và cuộc đời.

Phản ánh:

Quá trình giải quyết vấn đề ban đầu tập trung vào việc phân tích từng đáp án để tìm ra lựa chọn phù hợp nhất. Tuy nhiên, phương pháp tiếp cận thay thế giúp chúng ta nhìn nhận vấn đề từ góc độ tổng quát hơn, dựa trên mối liên hệ giữa các yếu tố trong bài thơ. Điều này giúp học sinh phát triển khả năng tư duy logic và phân tích đa chiều, đồng thời nâng cao kỹ năng giải quyết vấn đề hiệu quả.

câu 6. Đáp án cần chọn là: B. thanh bình, yên ả

câu 7. Hình ảnh đôi mắt của Nguyễn Khuyến trong bài thơ "Thu Ẩm" thể hiện nỗi buồn ngưng đọng thành nước mắt. Đôi mắt của ông không chỉ đơn thuần là sự thờ ơ khi uống rượu, mà còn phản ánh một tâm trạng u uất, cô đơn, và có phần bất lực trước những biến đổi của thời cuộc. Hình ảnh này gợi lên cảm giác về sự suy tư, trăn trở của thi nhân, đồng thời tạo nên chiều sâu cho bức tranh mùa thu ảm đạm được khắc họa trong bài thơ.

câu 8. Bút pháp nào được Nguyễn Khuyến sử dụng trong bài thơ trên? A. Bút pháp ước lệ tượng trưng B. Bút pháp cổ điển C. Bút pháp tả cảnh ngụ tình D. Cả 3 đáp án trên
Đáp án đúng: C. Bút pháp tả cảnh ngụ tình.

Bài thơ "Thu Ẩm" của Nguyễn Khuyến sử dụng bút pháp tả cảnh ngụ tình để thể hiện tâm trạng buồn bã, cô đơn của tác giả trước thời cuộc. Cảnh vật mùa thu được miêu tả một cách tinh tế, gợi lên nỗi lòng u uất, tiếc nuối của thi nhân. Bài thơ không chỉ là bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ mà còn là sự phản ánh tâm tư, tình cảm của con người.