i:
câu 1: Đoạn trích trên được viết theo thể loại tấu, một dạng văn bản hành chính được sử dụng để báo cáo, đề xuất hoặc thỉnh cầu với cấp trên. Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích này là nghị luận. Tác giả sử dụng lý lẽ, dẫn chứng để phân tích vấn đề về cách học, mục đích học tập và đưa ra giải pháp phù hợp.
Phân tích chi tiết:
- Đoạn trích mở đầu bằng việc khẳng định vai trò của việc học: "Ngọc không mài không thành đồ vật, người không học không biết rõ đạo." Câu nói này nhấn mạnh rằng tri thức là nền tảng cơ bản để con người phát triển và hoàn thiện bản thân. Học không chỉ là tiếp nhận kiến thức mà còn là rèn luyện phẩm chất, đạo đức.
- Tiếp theo, tác giả nêu lên thực trạng đáng buồn của nền giáo dục Việt Nam thời bấy giờ: "Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền." Ông chỉ ra sự sa sút của nền giáo dục, đặc biệt là lối học hình thức, chạy theo danh lợi, thiếu tinh thần học hỏi, trau dồi đạo đức.
- Để khắc phục tình trạng này, tác giả đề xuất một phương pháp học tập mới: "Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm." Thay vì học vẹt, học tủ, học sinh cần phải học rộng, nắm bắt kiến thức tổng quát, sau đó rút gọn, chắt lọc những gì cốt lõi, thiết thực nhất. Điều quan trọng hơn cả là phải áp dụng kiến thức vào thực tế cuộc sống, biến lý thuyết thành hành động cụ thể.
- Cuối cùng, tác giả kết thúc bằng lời kêu gọi: "Xin chớ bỏ qua." Lời kêu gọi này thể hiện sự tha thiết, mong muốn cấp trên sẽ quan tâm, tạo điều kiện để cải thiện nền giáo dục, nâng cao chất lượng đào tạo con người.
Kết luận:
Đoạn trích trên thể hiện quan điểm của La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp về tầm quan trọng của việc học, đồng thời phê phán lối học hình thức, chạy theo danh lợi. Qua đó, tác giả cũng đề xuất một phương pháp học tập mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo con người toàn diện.
câu 2: Câu văn nêu khái quát mục đích chân chính của việc học là: "Đạo là lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi người." Mục đích ấy là hướng con người sống tốt đẹp hơn.
câu 3: Trong văn bản, tác giả đã chỉ ra mục đích học tập lệch lạc, sai trái là:
- Học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương ngũ thường.
- Chúa tầm thường, thần nịnh hót. Nước mất, nhà tan đều do những điều tệ hại ấy.
Tác hại của việc học lệch lạc này là:
- Làm suy đồi đạo đức, luân lý xã hội.
- Gây ra sự bất ổn, rối ren trong xã hội.
- Có thể dẫn đến chiến tranh, loạn lạc.
câu 4: Bài tấu đưa ra những "phép học":
- Ngọc không mài không thành đồ vật: Học tập cần phải có phương pháp, mục đích rõ ràng để trở thành người có ích cho xã hội.
- Người không học không biết rõ đạo: Đạo là lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi người, nếu không học sẽ không hiểu rõ đạo lý, dẫn đến hành động sai trái.
- Đạo là lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi người: Đạo lý là những nguyên tắc ứng xử cơ bản trong cuộc sống, cần được học tập để áp dụng vào thực tế.
- Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền: Nền giáo dục truyền thống đã bị mai một, cần được khôi phục.
- Kẻ đi học là học điều ấy: Người đi học cần học những điều này để trở thành người tốt, có ích cho xã hội.
- Học rộng rồi tóm lược cho gọn: Cần học rộng, nắm bắt kiến thức cốt lõi để dễ dàng vận dụng.
- Theo điều học mà làm: Học phải đi đôi với hành, biến kiến thức thành hành động cụ thể.
- Họa may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên: Nếu ai cũng học tập đúng đắn, đất nước sẽ phát triển bền vững.
Ý nghĩa của những phép học:
Những phép học trên nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc học tập trong việc xây dựng đất nước. Học tập không chỉ nhằm mục đích cá nhân mà còn vì lợi ích chung của xã hội. Việc học tập cần có phương pháp phù hợp, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành để tạo ra những giá trị thiết thực cho cuộc sống.
câu 5: Đoạn trích trên nói về vấn đề học tập của mỗi người. Qua đó, Nguyễn Thiếp muốn nhấn mạnh rằng việc học phải bắt nguồn từ những thứ cơ bản nhất, từ thấp đến cao. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Việc học sẽ quyết định tương lai của mỗi người. Nếu chăm chỉ học hành thì ắt hẳn sẽ thành công. Còn nếu lười biếng, ham chơi thì kết quả học tập sẽ kém cỏi. Từ đó, ta thấy được Nguyễn Thiếp là một người vô cùng uyên bác, am hiểu tường tận về vấn đề học tập.
câu 6: Biệt ngữ xã hội được sử dụng trong văn bản:
- Chúa: Từ này ám chỉ tầng lớp cai trị, lãnh đạo trong xã hội phong kiến, tương đương với "vua" hoặc "nhà vua". Trong bối cảnh lịch sử cụ thể của văn bản, nó phản ánh sự phân chia giai cấp và quyền lực tập trung vào tay giới quý tộc.
- Thần: Biệt ngữ này ám chỉ những người phục vụ, tuân thủ mệnh lệnh của "chúa" trong xã hội phong kiến. Nó thể hiện sự lệ thuộc và tôn trọng tuyệt đối của tầng lớp dưới đối với tầng lớp trên.
Phản ánh:
Việc xác định và giải thích biệt ngữ xã hội đòi hỏi sự hiểu biết về ngữ cảnh lịch sử và văn hóa cụ thể. Bằng cách phân tích cấu trúc ngôn ngữ, chức năng ngữ nghĩa và vai trò xã hội của từ ngữ, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cách biệt ngữ xã hội phản ánh và duy trì trật tự xã hội. Việc mở rộng vấn đề sang các lĩnh vực khác như nghiên cứu văn hóa, lịch sử, xã hội học sẽ giúp học sinh phát triển kỹ năng phân tích và đánh giá ngôn ngữ một cách toàn diện.
câu 7: : Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích là nghị luận. : Tác giả Nguyễn Thiếp đưa ra hai vấn đề lớn:
- Mục đích của việc học: Học để làm người có đạo đức, có tri thức, góp phần xây dựng đất nước, đem lại hạnh phúc cho mình và cho mọi người.
- Phương pháp học: Học từ thấp đến cao, từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, từ cụ thể đến khái quát, từ bộ phận đến toàn thể.
: Trong đoạn trích, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ liệt kê để nhấn mạnh vai trò to lớn của việc học:
- Liệt kê các lĩnh vực cần học: "nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền."
- Liệt kê các môn học: "Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm."
- Liệt kê các cách học: "Lúc đầu học tiểu học đđ bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử."
Tác dụng của biện pháp tu từ liệt kê:
- Nhấn mạnh vai trò to lớn của việc học: Việc học là vô cùng quan trọng, nó giúp con người trở thành người có ích cho xã hội, góp phần xây dựng đất nước.
- Tăng sức thuyết phục cho luận cứ: Bằng cách liệt kê các lĩnh vực cần học, các môn học, các cách học, tác giả đã chứng minh cho luận cứ của mình là đúng đắn.
- Tạo nhịp điệu cho câu văn: Biện pháp tu từ liệt kê tạo nên nhịp điệu dồn dập, tăng thêm sức hấp dẫn cho đoạn trích.
: Để học tập hiệu quả, mỗi học sinh cần xác định rõ mục đích học tập của mình. Đó có thể là học để có kiến thức, kỹ năng, để có cơ hội nghề nghiệp, để phát triển bản thân,... Khi đã xác định được mục đích học tập, học sinh sẽ có động lực học tập, từ đó tìm ra phương pháp học tập phù hợp.
Một số phương pháp học tập hiệu quả:
- Xác định mục tiêu học tập rõ ràng: Mục tiêu học tập cần cụ thể, đo lường được, khả thi, phù hợp với năng lực của bản thân.
- Lập kế hoạch học tập khoa học: Kế hoạch học tập cần chi tiết, cụ thể, bao gồm thời gian, nội dung học tập, phương pháp học tập,...
- Tự giác, chủ động trong học tập: Học sinh cần chủ động tìm kiếm kiến thức, giải quyết vấn đề, tránh thụ động, lệ thuộc vào người khác.
- Tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa: Tham gia các hoạt động ngoại khóa giúp học sinh rèn luyện kỹ năng sống, phát triển toàn diện.