Mạch lạc và liên kết có quan hệ mật thiết, bổ trợ cho nhau: Liên kết là phương tiện, là "cầu nối" hình thức (dùng từ ngữ, cấu trúc) giúp nối các câu/đoạn lại; còn Mạch lạc là kết quả, là tính thống nhất về nội dung, logic, giúp văn bản dễ hiểu và nhất quán chủ đề, nếu không có liên kết, văn bản sẽ rời rạc và thiếu mạch lạc.
1. Mạch lạc (Coherence):
- Bản chất: Tính thống nhất về mặt nội dung, ý tưởng, chủ đề xuyên suốt văn bản.
- Vai trò: Giúp người đọc nắm được ý chính, thấy được sự logic, dễ dàng theo dõi dòng chảy tư tưởng.
- Ví dụ: Cả bài văn bàn về "Tình bạn", các câu, đoạn đều xoay quanh chủ đề đó.
2. Liên kết (Cohesion):
- Bản chất: Quan hệ về mặt hình thức, sử dụng các phương tiện ngôn ngữ (từ nối, đại từ, lặp từ, thay thế...) để gắn kết các câu, đoạn.
- Vai trò: Tạo ra sự gắn kết, "chảy" giữa các ý, làm rõ mối quan hệ giữa các thành phần.
- Ví dụ: Dùng "do đó", "bởi vì", "tuy nhiên" để nối các câu.
3. Mối quan hệ bổ sung lẫn nhau:
- Liên kết phục vụ mạch lạc: Phép liên kết (hình thức) được sử dụng nhằm đạt được tính mạch lạc (nội dung).
- Thiếu liên kết -> Mất mạch lạc: Nếu không có liên kết, các câu/đoạn chỉ đứng riêng lẻ, văn bản trở nên rời rạc, người đọc khó theo dõi ý chính (mất mạch lạc).
- Mạch lạc không có liên kết -> Vô nghĩa: Ngược lại, nếu chỉ có các câu tách rời nhau mà không có từ ngữ liên kết, nội dung có thể bị hiểu sai hoặc mất đi sự logic, khiến văn bản không có mạch lạc rõ ràng.