19. Trong hệ sinh thái, vì sao sinh vật phân giải có vai trò không thể thay thế?

Trong chu trình sinh thái, sinh vật phân giải (vi khuẩn, nấm, động vật phân hủy…) giữ vai trò “đóng cửa” cho quá trình vận chuyển vật chất và năng lượng, và vì thế là không thể thay thế bởi những lý do chính sau: 1. Biến chất hữu cơ thành chất vô cơ • Phân giải xác thực vật, xác động vật, chất thải hữu cơ thành CO₂, H₂O và muối khoáng (N, P, K…). • Cung cấp trực tiếp chất dinh dưỡng cần thiết cho cây xanh (sản sinh vật) tái tạo sinh khối. 2. Đóng vai trò then chốt trong chu trình vật chất • Nhờ phân giải, các nguyên tố C, N, P… được “luân hồi” từ cơ thể sinh vật chết trở lại môi trường vô cơ. • Nếu không có phân giải, các nguyên tố ấy sẽ bị “khóa” trong xác chết, dẫn đến cạn kiệt dinh dưỡng cho tầng sản xuất sơ cấp. 3. Duy trì độ phì nhiêu và cấu trúc đất • Sản phẩm trung gian của phân giải (mùn) làm tăng độ tơi xốp, giữ ẩm, giữ dinh dưỡng cho đất. • Giúp điều hoà vi khí hậu vi mô trong tầng phủ rễ, thúc đẩy sinh trưởng thực vật. 4. Ngăn ngừa ô nhiễm sinh học • Tiêu hủy và phân hủy nhanh chất hữu cơ thừa, ngăn tích tụ xác chết, mầm bệnh và khí độc. • Giúp cân bằng vi sinh vật, hạn chế tệ nạn dịch bệnh trong tự nhiên. Tóm lại, không có sinh vật phân giải, hệ sinh thái sẽ bị tắc nghẽn chu trình vật chất—xác hữu cơ ùn ứ, đất đai cằn cỗi, nguồn dinh dưỡng cho cây không được tái tạo—kéo theo đổ vỡ toàn bộ mạng lưới dinh dưỡng và năng lượng. Vì vậy vai trò của chúng là tối quan trọng và không thể thay thế.