9. Vì sao chọn lọc tự nhiên có thể làm giảm đa dạng di truyền nếu tác động kéo dài theo một hướng?

Question

ina · Accepted Answer

1. Loại bỏ các alen không thích nghi

Khi môi trường thay đổi hoặc ổn định theo một hướng nhất định, CLTN sẽ tác động lên kiểu hình, qua đó gián tiếp loại bỏ các cá thể có kiểu gene quy định các đặc điểm kém thích nghi.

Các alen quy định kiểu hình kém thích nghi sẽ bị giảm dần tần số và có thể bị loại bỏ hoàn toàn khỏi quần thể.

Ngược lại, các alen có lợi sẽ được giữ lại và nhân rộng, làm cho vốn gene của quần thể trở nên nghèo nàn hơn, chỉ còn lại các alen ưu thế cho hướng đó.

2. Sự "ưu tiên" các kiểu gene đồng hợp

Trong trường hợp chọn lọc theo một hướng (chọn lọc vận động), quần thể có xu hướng tiến tới sự đồng nhất về kiểu gene thích nghi nhất. Khi các kiểu hình trung gian hoặc các kiểu hình ở thái cực ngược lại bị đào thải, các biến dị di truyền (các alen khác nhau) không còn cơ hội tồn tại, dẫn đến tỉ lệ các cá thể mang kiểu gene đồng hợp tử về alen có lợi tăng lên, làm giảm tính đa dạng.

3. Hiệu ứng làm nghèo vốn gene

Đa dạng di truyền dựa trên sự tồn tại của nhiều alen khác nhau trong quần thể. Nếu CLTN tác động quá mạnh và kéo dài:

Nó làm giảm số lượng các alen khác nhau (độ giàu alen).

Nó làm mất đi các tổ hợp gene hiếm nhưng có thể có ích trong tương lai.

So sánh với các kiểu chọn lọc khác

Để hiểu rõ hơn, bạn có thể so sánh với các kiểu chọn lọc không làm giảm đa dạng:

Kiểu chọn lọc	Tác động lên đa dạng di truyền	Giải thích
Chọn lọc vận động (Theo một hướng)	Giảm	Đào thải một đầu và ủng hộ một đầu của dãy biến dị.
Chọn lọc ổn định	Giảm	Đào thải hai cực, ủng hộ kiểu hình trung gian (thu hẹp biến dị).
Chọn lọc phân hóa	Tăng hoặc duy trì	Ủng hộ các kiểu hình ở hai cực, đào thải kiểu hình trung gian.

Timi · Answer

Khi chọn lọc tự nhiên tác động liên tục theo một hướng (gọi là chọn lọt hướng – directional selection), các alen (hoặc kiểu hình) mang lại lợi thế sinh tồn/sinh sản sẽ được tăng dần tần số trong quần thể cho đến khi gần như cố định (frequency → 1), còn những alen kém thích nghi sẽ bị loại bỏ dần (frequency → 0). Quá trình này kéo theo các hệ quả:

1. Loại bỏ alen kém thích nghi  
   – Mỗi vòng sinh sản, cá thể mang alen bất lợi ít có cơ hội truyền gen cho thế hệ sau, vì vậy alen ấy ngày càng hiếm và cuối cùng biến mất.

2. Giảm độ đa dạng alen tại locus đang chịu chọn lọc  
   – Khi chỉ còn một (hoặc rất ít) alen có lợi, độ phong phú về mặt di truyền ở vị trí gen đó (và vùng lân cận trên nhiễm sắc thể do hiện tượng “hitchhiking” hay “selective sweep”) bị co hẹp.

3. Hẹp dải phân bố kiểu hình  
   – Phân bố các kiểu hình trong quần thể dịch chuyển và co vào phía có lợi; các kiểu hình trung gian hay ngược chiều bị triệt tiêu, làm giảm độ phong phú dạng hình.

Kết quả là, nếu áp lực chọn lọc hướng tồn tại lâu dài, quần thể ngày càng mất đi các biến thể di truyền cần thiết để ứng phó với thay đổi môi trường trong tương lai.

Nhi Tạ · Answer

{"userId":5353975,"userName":"Hychemis"} tăng cường các kiểu gen thích nghi và loại bỏ dần các biến dị có hại hoặc kém thích nghi, khiến tần số các allele có lợi tăng lên và các allele khác (trung tính, có hại) bị đào thải hoặc giảm mạnh, dẫn đến sự đồng nhất hóa vốn gen và giảm sự biến đổi