16. Giải thích vì sao cùng một môi trường nhưng các loài khác nhau lại có biên độ sinh thái khác nhau.

Các loài dù cùng sinh sống trong một môi trường nhưng lại có biên độ sinh thái (khoảng độ biến đổi các yếu tố sinh thái mà loài có thể chịu đựng và sinh trưởng) khác nhau là do mỗi loài có: 1. Khả năng thích nghi về mặt sinh lý – sinh hóa - Mỗi loài mang bộ gene khác nhau, quy định các enzyme, màng tế bào, cơ chế điều hòa trao đổi chất… nên chúng có các mức chịu đựng tối ưu và cực hạn khác nhau đối với các yếu tố như nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, pH, nồng độ muối… - Ví dụ: Có loài vi khuẩn chịu được nhiệt độ rất cao (> 80 °C) (thermophiles), trong khi loài khác chỉ sống được ở dưới 40 °C. 2. Cấu trúc hình thái – giải phẫu - Hình thái cơ thể, cấu tạo rễ-lá, lớp cutin hay lông lá, cấu trúc da – lông vũ… ảnh hưởng đến khả năng chống thoát hơi nước, hấp thu ánh sáng hay dung nạp hóa chất. - Ví dụ: Thực vật sa mạc thường có lá nhỏ, dày, có lông tơ để giảm thoát hơi nước; cây ngập mặn có cơ chế thải muối riêng. 3. Chiến lược sinh thái và hành vi - Các loài có thể “lựa chọn” thời điểm hoạt động (đêm/ngày), di trú hay ngủ đông, thích nghi với mùa khô/mùa mưa… để tránh điều kiện bất lợi. - Ví dụ: Chuột Kangaroo (Australia) hoạt động về đêm để tránh nóng; cá di cư lên thượng nguồn sinh sản khi nhiệt độ nước đạt ngưỡng. 4. Nguồn tài nguyên và tương tác sinh học - Mỗi loài có nguồn thức ăn, vật chủ hay nơi trú ẩn chuyên biệt. Quan hệ cạnh tranh, kí sinh, ăn thịt… cũng thu hẹp (thực hiện) hay mở rộng (cơ bản) biên độ sinh thái. - Ví dụ: Hai loài chim sẻ cùng ăn hạt nhưng loài A có mỏ cứng nghiền được hạt to, loài B chỉ ăn được hạt nhỏ—dẫn đến khoảng sinh thái (niche) khác nhau. 5. Lịch sử tiến hóa - Quá trình tiến hóa và phân li địa lý tạo ra những dòng dõi thích nghi với điều kiện rất đặc thù. Dù nay gặp chung môi trường, mỗi loài vẫn kế thừa những giới hạn sinh thái của tổ tiên mình. Tóm lại, cùng một “khung” môi trường nhưng mỗi loài là một “thiết bị sinh học” với cấu tạo, khả năng điều chỉnh và chiến lược sống khác nhau, nên biên độ sinh thái của chúng không giống nhau.