Nêu được khái niệm về thông tin giữa các tế bào

Thông tin giữa các tế bào (cell-cell communication) là quá trình mà các tế bào gửi, nhận và phản hồi các tín hiệu với nhau nhằm phối hợp chức năng, điều hòa tăng trưởng, biệt hóa, miễn dịch… Cụ thể: 1. Bản chất tín hiệu - Hóa học: hormone, cytokine, growth factor, yếu tố hoại tử tế bào… - Điện sinh lý: điện thế hoạt động (ở tế bào thần kinh, tế bào cơ tim) 2. Cơ chế truyền tín hiệu - Tế bào phát tín hiệu (phát tín hiệu hóa học hoặc tạo thay đổi điện thế màng) - Trung gian (chất dẫn truyền thứ cấp như cAMP, Ca2+, IP3…) - Tế bào nhận tín hiệu qua receptor màng hoặc receptor nội bào - Chuỗi truyền tín hiệu nội bào (phosphorylation, phức hợp protein…) dẫn tới đáp ứng sinh học (thay đổi phiên mã gen, chuyển kênh ion, thay đổi trao đổi chất…) 3. Các hình thức liên lạc tế bào a) Nội tiết (endocrine): tế bào tiết hormone vào máu, tác động lên tế bào đích ở xa. b) Cận tiết (paracrine): tín hiệu khuếch tán sang các tế bào lân cận. c) Tự tiết (autocrine): tế bào tiết và nhận chính tín hiệu do mình tiết ra. d) Tiếp xúc trực tiếp (juxtacrine/contact-dependent): tiếp xúc qua các phân tử trên màng (ví dụ notch–delta). e) Synap (chủ yếu ở thần kinh): tín hiệu điện/hóa chất truyền qua khe synap. 4. Vai trò - Đảm bảo phối hợp hoạt động đa bào trong mô, cơ quan. - Điều hòa chu trình tăng trưởng, phân bào, chết theo chương trình (apoptosis). - Phản ứng miễn dịch, hồi phục tổn thương, cân bằng nội môi. Tóm lại, “thông tin giữa các tế bào” là mọi tín hiệu hóa – điện sinh được truyền từ tế bào này đến tế bào khác qua nhiều cơ chế, nhằm đồng bộ hóa và điều chỉnh các quá trình sinh lý của cơ thể.