Nêu được các dạng năng lượng tồn tại trong tế bào

Trong tế bào, năng lượng tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau, phục vụ cho các quá trình sinh lý – sinh hóa. Các dạng năng lượng chính bao gồm: 1. Năng lượng hóa học - Tập trung chủ yếu dưới dạng ATP (adenosine triphosphate), GTP… - Kho dự trữ trong liên kết hóa học của các phân tử như glucose, axit béo, glycogen, tinh bột. - Năng lượng được giải phóng qua quá trình thủy phân ATP → ADP + Pi, hay oxi hóa chất hữu cơ (hô hấp tế bào). 2. Năng lượng điện hóa (gradient ion) - Được tích lũy dưới dạng chênh lệch nồng độ ion (H⁺, Na⁺, K⁺, Ca²⁺…) hai bên màng sinh chất hoặc màng ty thể, lục lạp. - Sử dụng để tổng hợp ATP (qua ATP synthase), vận chuyển chất, truyền tín hiệu. 3. Năng lượng điện (điện thế màng) - Do sự phân bố không đều các ion (chủ yếu Na⁺ và K⁺) giữa trong – ngoài tế bào tạo ra điện thế màng (khoảng –70 mV ở tế bào thần kinh). - Quan trọng trong dẫn truyền xung thần kinh, co cơ, bài tiết nội bào. 4. Năng lượng cơ học - Liên quan đến chuyển động bào quan (ví dụ: vận chuyển túi vận chuyển bằng kinesin, dynein trên vi ống), co thắt vi sợi actin–myosin. - Ở một số vi sinh vật có roi, lông bơi dùng năng lượng cơ học để di chuyển. 5. Năng lượng ánh sáng (quang năng) - Chỉ có ở tế bào thực vật, tảo và vi khuẩn quang hợp. - Diệp lục, phycobiliprotein hấp thụ photon, biến đổi thành năng lượng hóa học trong chuỗi truyền electron (quang hợp). 6. Năng lượng nhiệt (nhiệt năng) - Phát sinh như một sản phẩm phụ trong các phản ứng oxy hóa khử. - Giúp duy trì thân nhiệt ở sinh vật biến nhiệt (nhỏ vai trò ở vi sinh vật và tế bào đơn bào). 7. Năng lượng áp suất thẩm thấu (osmotic potential) - Phát sinh do chênh lệch áp suất thủy tĩnh và áp suất thẩm thấu giữa hai bên màng tế bào. - Tham gia vào vận chuyển thụ động (nguồn đẩy nước, chất tan qua màng). Tóm lại, tế bào khai thác và chuyển đổi linh hoạt giữa các dạng năng lượng trên sao cho phù hợp với nhu cầu: tổng hợp phân tử, vận chuyển chất, vận động và truyền tín hiệu.