Bài 13.16 trang 58

1. Nội dung câu hỏi

a) Vì sao nguyên tử carbon ở trạng thái lai hoá sp (trong liên kết ba C≡C) có độ âm điện lớn hơn nguyên tử carbon ở trạng thái lại hoá $sp^2$ (trong liên kết đôi C=C) và nguyên tử carbon ở trạng thái lai hoá $sp^3$ (trong liên kết đơn C−C)? Điều này ảnh hưởng gì đến độ linh động của các nguyên tử hydrogen liên kết trực tiếp với các nguyên tử carbon ở các trạng thái lai hoá trên?

b) Nêu công thức cấu tạo một hydrocarbon bất kì có chứa 3 nguyên tử hydrogen linh động trong phân tử.
2. Phương pháp giải
a) Nguyên tử carbon ở trạng thái lai hóa có độ âm điện càng lớn, nguyên tử hydrogen liên kết trực tiếp với carbon này càng linh động.

b) Alkyne có liên kết ba C≡C có hydrogen linh động.

3. Lời giải chi tiết
a) Nguyên tử carbon ở trạng thái lai hoá sp có tỉ lệ đóng góp của orbital s là $50 \%$, cao hơn so với nguyên tử carbon ở trạng thái lai hoá $\mathrm{sp}^2(33,3 \%)$ và nguyên tử carbon ở trạng thái lai hoá $\mathrm{sp}^3(25 \%)$ nên orbital lai hoá sp của nguyên tử carbon ở gần hạt nhân hơn, dẫn đến nguyên tử carbon lai hóa sp có độ âm điện cao hơn. Vì thế nguyên tử hydrogen liên kết trực tiếp với các nguyên tử carbon mang liên kết ba có tính linh động.
b) Hydrocarbon có 3 nguyên tử hydrogen linh động có thể là: