Bài 18.13 trang 93

1. Nội dung câu hỏi

Thực hiện thí nghiệm sau: Nhỏ từ từ dung dịch sodium hydroxide 10% vào ống nghiệm có chứa vài giọt dung dịch copper(II) sulfate 5% cho đến khi kết tủa xanh không tăng thêm nữa, nhỏ tiếp 2 – 3 mL dung dịch formaldehyde (HCHO) 10%. Đun nóng hỗn hợp xuất hiện kết tủa vàng, sau đó kết tủa chuyển sang màu đỏ gạch. Giải thích và viết phương trình hoá học minh hoạ.
2. Phương pháp giải
Trong môi trường kiềm, $\mathrm{Cu}(\mathrm{OH})_2$ oxi hoá hầu hết các aldehyde thành muối carboxylate và sinh ra kết tủa $\mathrm{Cu}_2 \mathrm{O}$ có màu đỏ gạch.

3. Lời giải chi tiết
Khi nhỏ dung dịch $\mathrm{NaOH}$ vào ống nghiệm dung dịch $\mathrm{CuSO}_4$ cho kết tủa xanh:
$2 \mathrm{NaOH}+\mathrm{CuSO}_4 \rightarrow \mathrm{Na}_2 \mathrm{SO}_4+\mathrm{Cu}(\mathrm{OH})_2 \downarrow$

Đun nóng ống nghiệm trên ngọn lửa đèn cồn thu được kết tủa vàng của $\mathrm{CuOH}$ (không bền), sau đó bị nhiệt phân chuyển sang màu đỏ gạch của $\mathrm{Cu}_2 \mathrm{O}$.
$\begin{aligned}
& \mathrm{HCHO}+2 \mathrm{Cu}(\mathrm{OH})_2+\mathrm{NaOH} {\longrightarrow} \mathrm{HCOONa}+2 \mathrm{CuOH}+2 \mathrm{H}_2 \mathrm{O} \\
& 2 \mathrm{CuOH} \longrightarrow \mathrm{Cu}_2 \mathrm{O} \downarrow+\mathrm{H}_2 \mathrm{O} \\
& \mathrm{HCHO}+4 \mathrm{Cu}(\mathrm{OH})_2+2 \mathrm{NaOH} \stackrel{\text { t0 }}{\longrightarrow} \mathrm{Na}_2 \mathrm{CO}_3+2 \mathrm{Cu}_2 \mathrm{O} \downarrow+6 \mathrm{H}_2 \mathrm{O}
\end{aligned}$