Câu hỏi 1 - Mục III - trang 28 - Sách Chuyên đề học tập Sinh học 11 Kết nối tri thức

1. Nội dung câu hỏi:

Nêu tác nhân gây bệnh, triệu chứng và hậu quả của một số bệnh dịch ở người.

2. Phương pháp:

Một số dịch bệnh ở người là: cúm, tả, sồ rét, ...

3. Giải chi tiết:

* Bệnh cúm:

- Tác nhân: 4 chủng virus cúm A, B, C, D

- Triệu chứng: sốt vừa đến cao, ớn lạnh, đau đầu, chóng mặt, đau nhức cơ bắp, mệt mỏi toàn thân, buồn nôn, tiêu chảy, ...

- Hậu quả:

+ Bệnh cúm có những dấu hiệu dễ nhầm lẫn với cảm thông thường, do đó rất nhiều người chủ quan, xem nhẹ, không điều trị hoặc điều trị trễ khi bệnh chuyển nặng, có thể gây biến chứng nguy hiểm đường hô hấp như viêm phổi, suy hô hấp. Cúm còn là khởi nguồn của viêm tai giữa, viêm xoang, viêm đường tiết niệu… nếu không được điều trị kịp thời.

+ Phụ nữ mang thai nếu nhiễm cúm trong 3 tháng đầu thai kỳ thì rất nguy hiểm. Đây là giai đoạn thai nhi bắt đầu hình thành và phát triển nhiều bộ phận của cơ thể, do đó nếu người mẹ mắc cúm trong giai đoạn này sẽ có nguy cơ dị tật thai nhi, sảy thai hoặc thai lưu.

+ Biến chứng của bệnh cúm nguy hiểm nhất là hội chứng Reye (gây sưng phù ở gan và não), thường gặp nhất ở trẻ trong độ tuổi 2 – 16. Mặc dù đây là hội chứng rất hiếm gặp nhưng gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, tỷ lệ tử vong cao. Biến chứng này có thể xuất hiện chỉ sau vài ngày bị cúm, khi các triệu chứng cúm có dấu hiệu giảm dần, trẻ đột nhiên nôn mửa, mê sảng, co giật, chuyển sang hôn mê sâu rồi tử vong.

* Sốt rét:

- Tác nhân: Có 5 loài ký sinh trùng gây bệnh sốt rét thuộc họ Plasmodium) ở người gồm: P.vivax, P.falciparum (đây là 2 loài nguy hiểm), P.malariae, P.ovale (2 loài ít nguy hiểm hơn) và P. knowlesi (chủ yếu ở khu vực Đông Nam Á, chủ yếu trên khỉ nhưng cũng có thể gây bệnh sốt rét nặng cho người). Riêng Việt Nam có 3 loại: P. falciparum, P.vivax và P.malariae. Những ký sinh trùng này truyền bệnh thông qua vật chủ trung gian là muỗi Anophen (Anopheles).

- Triệu chứng: sốt, ớn lạnh, đau đầu, đau bụng, mệt mỏi, thở nhanh, nhịp tim nhanh, ho, mệt mỏi, đau cơ khớp, tiêu chảy, nặng có thể bị rối loạn ý thức (mơ sảng, nói lẩm bẩm, ngủ li bì), rối loạn tiêu hóa (ói mửa, buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng), đau đầu dữ dội, nhìn lờ đờ, da tái xanh, ...

- Hậu quả:

+ Sốt rét thể não: Các mạch máu nhỏ không thể lưu thông đến não do các tế bào máu chứa đầy ký sinh trùng bị bít lại, dẫn đến phù não, tổn thương não. Người bệnh có dấu hiệu co giật và hôn mê. Riêng trẻ em dễ mất máu và tổn thương não, đối diện nguy cơ suy giảm thần kinh và nhận thức, rối loạn hành vi, động kinh.
+ Phù phổi: Cơ thể người bệnh tích tụ các dịch tiết gây phù phổi, khó thở, dễ dẫn đến tử vong.
Suy nội tạng: Suy thận, suy gan hoặc vỡ lá lách khiến cơ thể rơi vào nguy kịch.
+ Thiếu máu: Cơ thể không có đủ tế bào hồng cầu làm nhiệm vụ đưa oxy đi nuôi các mô trong cơ thể.
+ Hạ đường huyết: Người bệnh đối diện hôn mê, thậm chí tử vong bởi tình trạng hạ đường huyết xảy ra. Người bệnh bị hạ đường huyết không chỉ do bệnh gây ra mà còn do tác dụng phụ của thuốc quinin điều trị sốt rét.

+ Bệnh sốt rét nặng có thể tiến triển rất nhanh chóng và sớm tử vong trong vài giờ đến vài ngày. Với hầu hết các ca bệnh nặng, tỷ lệ tử vong có thể lên đến 20% do đó cần chăm sóc và điều trị đặc biệt.