A. Hoạt động cơ bản - Bài 21A: Trí dũng song toàn

Kể tên những người vừa mưu trí vừa dũng cảm mà em biết

Phương pháp giải:

a) Các anh hùng dân tộc thời xưa và nay.

b) Những anh hùng dân tộc em đọc trong sách báo…

Lời giải chi tiết:

Những người vừa có mưu trí vừa dũng cảm mà em biết là: Trần Quốc Toản, Lê Lợi, Võ Nguyên Giáp, Phan Đình Giót, Lý Thường Kiệt, Lê Lai, Trần Quốc Tuần, Võ Thị Sáu, Kim Đồng, Lê Văn Tám.

Nghe thầy cô (hoặc bạn) đọc bài sau:

Trí dũng song toàn

Mùa đông năm 1637, thám hoa Giang Văn Minh được vua Lê Thần Tông cử đi sứ Trung Quốc. Chờ rất lâu mà vẫn không được vua nhà Minh cho tiếp kiến, ông vờ khóc lóc rất thảm thiết. Vua liền hạ chỉ mời ông đến hỏi cho ra lẽ.

Thám hoa vừa khóc vừa than rằng:

- Hôm nay là ngày giỗ cụ tổ năm đời của thần, nhưng thần không có mặt ở nhà để cúng giỗ. Thật là bất hiếu với tổ tiên!

Vua Minh phán:

-Không ai phải giỗ người đã chết từ năm đời. Sứ thần khóc lóc như vậy thật không phải lẽ!

Giang Văn Minh nghe vậy, bèn tâu:

- Vậy, tướng Liễu Thăng tử trận đã mấy trăm năm, sao hàng năm nhà vua vẫn bắt nước tôi cử người mang lễ vật sang cúng giỗ?

Biết đã mắc mưu sứ thần, vua Minh vẫn phải nói:

- Từ nay trở đi, nước ngươi không phải góp giỗ Liễu Thăng nữa.

- Đồng trụ đến giờ rêu vẫn mọc.

Biết họ ngạo mạn nhắc chuyện Mã Viện dẹp cuộc nổi dậy của Hai Bà Trưng, Giang Văn Minh cứng cỏi đáp lại:

- Bạch Đằng thuở trước máu còn loang.

Thấy sứ thần Việt Nam dám lấy việc quân đội cả ba triều đại Nam Hán, Tống và Nguyên đều thảm bại trên sông Bạch Đằng để đối lại, vua Minh giận quá, sai người ám hại ông.

Thi hài Giang Văn Minh được đưa về nước. Vua Lê Thần Tông đến tận linh cữu ông, khóc rằng:

- Sứ thần không làm nhục mệnh vua, xứng đáng là anh hùng thiên cổ.

Điếu văn của vua Lê còn có câu: “Ai cũng sống, sống như ông, thật đáng sống. Ai cũng chết, chết như ông, chết như sống’’

Theo ĐINH XUÂN LÂM – TRƯƠNG HỮU QUỲNH và TRUNG LƯU

Thay nhau đọc từ ngữ và lời giải nghĩa:

- Trí dũng song toàn: Vừa mưu trí vừa dũng cảm

- Thám hoa: Người đỗ thứ ba (sau trạng nguyên, bảng nhãn) trong kì thi Đình được tổ chức sau kì thi tiến sĩ thời xưa.

- Giang Văn Minh (1573 – 1638) : đại thần triều Lê.

- Liễu Thăng: tướng nhà Minh, năm 1427 bị nghĩa quân Lam Sơn phục kích giết chết ở ải Chi Lăng (nay thuộc tỉnh Lạng Sơn)

- Đồng trụ: tương truyền là cây cột đồng do Mã Viện, tướng nhà Hán, dựng ở biên giới sau khi đà áp cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng

Cùng luyện đọc

Đọc nối tiếp 3 đoạn trong bài

- Đoạn 1: Từ đầu đến không phải lẽ!

- Đoạn 2: Tiếp theo đến  máu còn loang.

- Đoạn 3: Phần còn lại.

Thảo luận, trả lời câu hỏi

1) Sứ thần Giang Văn Minh làm cách nào để vua nhà Minh bãi bỏ lệ “góp giỗ Liễu Thăng”? 

2) Cuộc đối đáp giữa ông Giang Văn Minh với đại thần nhà Minh đã diễn ra như thế nào?

3) Hành động sai người ám hại ông Giang Văn Minh của vua nhà Minh đã nói lên điều gì?

4) Vì sao có thể nói ông Giang Văn Minh là người trí dũng song toàn?

Phương pháp giải:

1) Em đọc toàn bộ nội dung ở trang 28.

2) Em đọc toàn bộ nội dung ở trang 28.

3) Theo em Giang Văn Minh đã làm gì khiến vua nhà Minh phải ám hại ông? Vì sao ông ta phải làm như vậy.

4) Em suy nghĩ và trả lời.

Lời giải chi tiết:

1) Để vua Minh bãi bỏ lệnh góp giỗ Liễu Thăng, Giang Văn Minh đã bày mưu như sau: Vờ than khóc vì không có mặt ở nhà giỗ cụ tổ năm đời, để vua Minh mắc mưu nói rằng không ai lại đi giỗ cụ tổ năm đời. Sau đó ông mới nhắc chuyện phải góp giỗ Liễu Thăng dù đã mấy trăm năm trôi qua để vua Minh dù biết bị mắc mưu vẫn phải hạ lệnh bãi bỏ.

2) Hôm nay là ngày giỗ cụ tổ năm đời của thần, nhưng thần không có mặt ở nhà để cúng giỗ. Thật là bất hiếu với tổ tiên! – thám hoa vừa khóc vừa than.

Không ai phải giỗ người đã chết từ năm đời. Sứ thần khóc lóc như vậy thật không phải lẽ! – Vua Minh phán

Vậy, tướng Liễu Thăng tử trận đã mấy trăm năm, sao hằng năm nhà vua vẫn bắt nước tôi cử người mang lễ vật sang cúng giỗ? – Giang Văn Minh bèn tâu

Từ nay trở đi, nước ngươi không phải góp giỗ Liễu Thăng nữa – Vua Minh phải nói dù biết đã mắc mưu.

3) Hành động sai người ám hại ông Giang Văn Minh của vua nhà Minh cho thấy sự hèn hạ, nhục nhã của ông ta trước tinh thần bất khuất, kiên cường của Giang Văn Minh. Chỉ vì thua Giang Văn Minh trong khi đấu trí mà đớn hèn dùng kế ám hại ông.

4) Có thể nói Giang Văn Minh là người trí dũng song toàn vì Giang Văn Minh vừa có mưu trí lại anh dũng, bất khuất. Giữa triều đình nhà Minh, ông biết dùng mưu để vua nhà Minh buộc phải bỏ lệ góp giỗ Liễu Thăng cho nước Việt; để giữ thể diện và danh dự cho đất nước, ông dũng cảm, không sợ chết, dám đối lại một vế đối với tràn đầy lòng tự hào dân tộc

Thi đọc

- Mỗi nhóm chọn một đoạn để luyện đọc.

- Nhóm 5 em đọc phân vai: người dẫn chuyện, Giang Văn Minh, vua nhà Minh, đại thần nhà Minh, vua Lê Thần Tông.

- Cả nhóm thi đọc phân vai trước lớp.

- Lớp bình chọn nhóm đọc tốt nhất.