Bài 19A: Người công dân số Một
Bài 19B: Người công dân số Một (tiếp theo)
Bài 19C: Cách nối các vế câu ghép - Kết bài trong bài văn tả người
Bài 20A: Gương sáng người xưa
Bài 20B: Trách nhiệm công dân
Bài 20C: Hoạt động tập thể
Bài 21A: Trí dũng song toàn
Bài 21B: Những công dân dũng cảm
Bài 21C: Luyện viết văn tả người
Câu 1
Thi điền nhanh dấu câu
- Trao đổi, điền nhanh dấu câu vào ô trống trong mẩu chuyện dưới đây. Viết kết quả ra bảng nhóm theo số thứ tự.
M: 1 – dấu phẩy
- Đại diện nhóm đọc mẩu chuyện trước lớp sau khi đã điền dấu câu (lưu ý đọc cả dấu câu)
Đợi ô tô qua Tan học, thấy cu Tí chần chừ mãi không đi về (1) một chị lớp 5 hỏi (2) - Sao em chưa về (3) - Bà dặn em khi nào thấy ô tô qua mới được sang đường (4) - Cổng trường mình có bao giờ ô tô chạy qua đâu (5) Tí rân rấn nước mắt (6) - Chính vì thế nên em không về được (7) (Theo Chuyện vui trường học) |
Phương pháp giải:
Em suy nghĩ rồi điền dấu câu thích hợp vào chỗ trống.
Lời giải chi tiết:
Đợi ô tô qua
Tan học, thấy cu Tí chần chừ mãi không đi về (,) một chị lớp 5 hỏi (:)
- Sao em chưa về (?)
- Bà dặn em khi nào thấy ô tô qua mới được sang đường (.)
- Cổng trường mình có bao giờ ô tô chạy qua đâu (.)
Tí rân rấn nước mắt (:)
- Chính vì thế nên em không về được (.)
Câu 2
a) Đọc thầm những kiến thức cần ghi nhớ về dấu hai chấm:
Dấu hai chấm báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời nói của một nhân vật hoặc là lời giải thích cho bộ phận đứng trước. Khi báo hiệu lời nói của nhân vật, dấu hai chấm được dùng phối hợp với dấu ngoặc kép hay dấu gạch đầu dòng. |
b) Viết vào vở tác dụng của dấu hai chấm trong mỗi trường hợp dưới đây:
Phương pháp giải:
Tác dụng của dấu hai chấm:
- Đặt cuối câu để dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật.
- Báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.
Lời giải chi tiết:
Câu 3
Cần điền dấu hai chấm vào chỗ nào trong các khổ thơ, câu văn dưới đây:
a. Trận đánh đã bắt đầu
Quân ta ào lên trước
Một tên giặc ngã nhào
Chết rồi, không dậy được.
Chết là không nhúc nhích
Sao nó cứ lồm cồm?
Tính ăn gian chẳng thích
Chơi thật thà vui hơn.
Thằng giặc cuống cả chân
Nhăn nhó kêu rối rít
- Đồng ý là tao chết
Nhưng đây... tổ kiến vàng !
(Theo Định Hải)
b. Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn để chờ đợi một nàng tiên áo xanh bay xuống từ trời và bao giờ cũng hi vọng khi tha thiết cầu xin "Bay đi, diều ơi ! Bay đi !"
(Theo Tạ Duy Anh)
c. Từ Đèo Ngang nhìn về hướng nam, ta bắt gặp một phong cảnh thiên nhiên kì vĩ phía tây là dãy Trường Sơn trùng điệp, phía đông là biển cả bao la, ở giữa là một vùng đồng bằng biếc xanh màu lục diệp.
(Theo Văn Nhĩ)
Phương pháp giải:
a) Em chú ý đặt dấu hai chấm trước lời nói của tên giặc.
b) Em chú ý đặt dấu hai chấm trước lời nói của nhân vật.
c) Em chú ý đặt dấu hai chấm trước phần giải thích phía sau.
Lời giải chi tiết:
a) Đặt dấu chấm vào đoạn thơ như sau:
Thằng giặc cuống cả chân,
Nhăn nhó kêu rối rít:
- Đồng ý là tao chết
Nhưng đây... tổ kiến vàng !
⟶ Dấu hai chấm dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật.
b) Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn để chờ đợi...khi tha thiết cầu xin: “Bay đi, diều ơi! Bay đi!”
⟶ Dấu hai chấm dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật.
c) Từ Đèo Ngang nhìn về hướng nam, ta bắt gặp một phong cảnh thiên nhiên kì vĩ: phía tây là dãy Trường Sơn trùng điệp, phía đông là...
⟶ Dấu hai chấm báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.
Câu 4
a) Đọc mẩu chuyện vui dưới đây:
Chỉ vì quên một dấu câu Có ông khách nọ đến cửa hàng đặt vòng hoa viếng bạn. Ông dặn ngưòi bán hàng ghi lên băng tang : "Kính viếng bác X." Nhưng về đến nhà, nghĩ lại, thấy lời phúng còn đơn giản quá, ông bèn sai con chuyển cho người bán hàng một tin nhắn, lời lẽ như sau : "Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng." Lúc vòng hoa được đem tới đám tang, ông khách mới giật mình. Trên vòng hoa cài một dải băng đen với dòng chữ thật là nắn nót: "Kính viếng bác X. Nếu còn chỗ, linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng." Theo tạp chí NGÔN NGỮ |
Thiên đàng (thiên đường): theo quan niệm của một số tôn giáo, là nơi linh hồn người tốt được hưởng mọi sự sung sướng, ngược lại với địa ngục là nơi đày đoạ linh hồn người có tội.
b) Trả lời câu hỏi
- Trong mẩu chuyện vui trên, người bán hàng hiểu lầm ý của khách như thế nào?
- Để người bán hàng khỏi hiểu lầm, ông khách cần thêm dấu gì vào tin nhắn của mình. Dấu đó đặt sau chữ nào?
c) Đọc lại mẩu chuyện vui sau khi đã đặt đúng dấu câu
Phương pháp giải:
Em đọc thật kĩ tin nhắn mà người khách gửi cho người bán hàng.
Lời giải chi tiết:
* Tin nhắn của ông khách: Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng. (hiểu là nếu còn chỗ viết trên băng tang)
* Người bán hàng hiểu lầm ý của khách nên ghi trên dải băng tang: Kính viếng bác X. Nếu còn chỗ, linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.
* Để người bán hàng khỏi hiểu lầm, ông khách cần đặt thêm dấu gì vào tin nhắn, dấu đó đặt sau chữ nào?
- Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ: linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.