Khi giao tiếp với người khác ngoài lời nói bạn cần sử dụng cả ánh mắt, cử chỉ, nét mặt hay tư thế cơ thể. Đây chính là giao tiếp phi ngôn ngữ, là phương tiện giúp bạn tạo ấn tượng, xây dựng sự tin cậy và thấu hiểu người khác sâu sắc hơn. Vậy giao tiếp phi ngôn ngữ là gì? Làm sao để rèn luyện kỹ năng này một cách hiệu quả? Cùng khám phá 6 phương pháp đơn giản trong bài viết dưới đây của FQA nhé.
Giao tiếp phi ngôn ngữ là gì?
Giao tiếp phi ngôn ngữ là hình thức truyền đạt thông tin không sử dụng ngôn từ. Thay vì dùng lời nói con người thể hiện suy nghĩ, cảm xúc và thái độ thông qua các phương tiện như cử chỉ, ánh mắt, nét mặt, tư thế, khoảng cách thậm chí cả giọng điệu khi nói. Những yếu tố này giúp người nghe cảm nhận được mức độ chân thành, thái độ hay cảm xúc thực sự ẩn sau lời nói.
Trong cuộc sống hàng ngày, giao tiếp phi ngôn ngữ bổ trợ cho ngôn ngữ nói đồng thời truyền tải những thông điệp mà lời nói không thể hiện được rõ ràng. Ví dụ một cái nhíu mày có thể thể hiện sự không hài lòng, ánh mắt trìu mến thể hiện sự quan tâm hay một cái bắt tay mạnh mẽ biểu hiện sự tự tin và quyết đoán.
Theo nghiên cứu của nhà tâm lý học Albert Mehrabian trong giao tiếp giữa người với người có khoảng 93% thông tin được truyền tải là qua các kênh phi ngôn ngữ.
Trong đó bao gồm giọng điệu 38% và ngôn ngữ cơ thể 55%, chỉ có 7% là từ ngôn từ. Điều này cho thấy sức mạnh, tầm quan trọng không thể xem nhẹ của giao tiếp phi ngôn ngữ đối với việc xây dựng mối quan hệ và tạo hiệu quả tương tác xã hội.
Các loại hình giao tiếp phi ngôn ngữ phổ biến
Giao tiếp phi ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống và công việc hàng ngày. Để hiểu rõ hơn chúng ta cùng điểm qua một số loại hình giao tiếp phi ngôn ngữ phổ biến nhất hiện nay:
Ngôn ngữ cơ thể (Body language)
Đây là một trong những hình thức giao tiếp phi ngôn ngữ dễ nhận biết nhất. Ngôn ngữ cơ thể bao gồm cử chỉ tay, dáng đứng, dáng ngồi, cách đi lại… Những chuyển động này sẽ thể hiện thái độ, mức độ tự tin, sự thoải mái hay lo lắng của một người.
Trong các buổi thuyết trình hay làm việc nhóm nếu bạn sử dụng ngôn ngữ cơ thể hiệu quả sẽ tăng tính thuyết phục và tạo sự kết nối với người nghe.
Biểu cảm khuôn mặt (Facial expressions)
Khuôn mặt là “tấm gương” phản chiếu cảm xúc của bạn. Một nụ cười thân thiện, ánh mắt buồn bã hay cái nhíu mày căng thẳng đều truyền tải thông tin cảm xúc rõ ràng mà không cần lời nói.
Đây là công cụ quan trọng giúp người đối diện cảm nhận được sự chân thành và đồng cảm trong giao tiếp.
Ánh mắt (Eye contact)
Giao tiếp bằng ánh mắt có thể tạo cảm giác tin tưởng, thể hiện sự quan tâm và lắng nghe. Tuy nhiên nếu sử dụng sai cách ví dụ nhìn chằm chằm quá lâu hoặc tránh ánh mắt hoàn toàn bạn sẽ khiến người khác cảm thấy khó chịu.
Giọng điệu, âm sắc (Tone & Paralinguistics)
Cách nói chuyện của bạn cũng quyết định đến hiệu quả truyền đạt. Cùng một câu nói nhưng nếu bạn nói với giọng nhẹ nhàng hay cộc cằn sẽ tạo ra những cảm xúc hoàn toàn khác. Âm lượng, tốc độ nói và nhịp điệu cũng góp phần định hình cảm nhận của người nghe.
Khoảng cách, không gian cá nhân (Proxemics)
Khoảng cách trong giao tiếp cho thấy mức độ thân mật, sự tôn trọng và vai vế trong mối quan hệ. Giữ khoảng cách phù hợp giúp người đối diện cảm thấy thoải mái nhất là trong môi trường chuyên nghiệp.
Ngoại hình, cách ăn mặc (Appearance)
Ấn tượng ban đầu thường đến từ hình thức bên ngoài. Một bộ trang phục gọn gàng, phù hợp với hoàn cảnh có thể tạo cảm giác tin cậy, lịch sự và chuyên nghiệp. Điều này đặc biệt quan trọng trong học đường, trong các buổi phỏng vấn hay thuyết trình.
Việc nhận diện, sử dụng linh hoạt các hình thức giao tiếp phi ngôn ngữ sẽ giúp nâng cao hiệu quả tương tác. Đồng thời giúp bạn xây dựng hình ảnh cá nhân tích cực trong mắt người khác.
Tầm quan trọng của giao tiếp phi ngôn ngữ trong học tập và cuộc sống
Giao tiếp phi ngôn ngữ vừa có vai trò bổ trợ cho lời nói vừa nâng cao hiệu quả truyền đạt và xây dựng mối quan hệ. Đặc biệt trong môi trường học đường hay cuộc sống hằng ngày việc sử dụng tốt giao tiếp phi ngôn ngữ mang lại nhiều lợi ích thiết thực.
Trong học tập đặc biệt là khi thuyết trình, tham gia thảo luận nhóm, ngôn ngữ cơ thể, ánh mắt và giọng điệu giúp bạn thể hiện sự tự tin, tạo ấn tượng, truyền cảm hứng cho người nghe. Những yếu tố này có thể làm rõ thông điệp, tăng tính thuyết phục, gắn kết với bạn bè trong quá trình tương tác.
Ngoài ra giao tiếp phi ngôn ngữ cũng giúp bạn thể hiện cảm xúc một cách chân thật hơn so với lời nói. Một nụ cười chân thành hay ánh mắt chia sẻ có thể truyền tải sự đồng cảm, quan tâm mà không cần diễn đạt dài dòng.
Đồng thời việc quan sát biểu cảm, cử chỉ của người khác cũng giúp chúng ta “đọc vị” được cảm xúc, ý định, thái độ. Điều này rất cần thiết trong giao tiếp xã hội và xử lý tình huống.
Hơn nữa, hình ảnh cá nhân cũng được định hình qua cách ăn mặc, tư thế, ánh mắt… Những yếu tố này góp phần gây thiện cảm, tạo sự tin tưởng, chuyên nghiệp trong mắt người đối diện.
Giao tiếp phi ngôn ngữ là kỹ năng mềm quan trọng mà học sinh, sinh viên cần rèn luyện để ứng dụng hiệu quả trong học tập, công việc và các mối quan hệ xã hội sau này.
Làm thế nào để rèn luyện kỹ năng giao tiếp phi ngôn ngữ hiệu quả?
Giao tiếp phi ngôn ngữ bao gồm ánh mắt, nét mặt, cử chỉ, tư thế,… những yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông điệp và cảm xúc. Để rèn luyện kỹ năng giao tiếp phi ngôn ngữ hiệu quả bạn có thể áp dụng một số phương pháp dưới đây:
Trước hết, hãy bắt đầu bằng việc quan sát những người có khả năng giao tiếp tốt. Đó có thể là thầy cô, diễn giả hay bạn bè có kỹ năng trình bày cuốn hút. Qua việc chú ý đến cách họ sử dụng ánh mắt, nụ cười, cách đứng trước đám đông,… bạn sẽ học được nhiều điều tinh tế trong giao tiếp phi ngôn ngữ.
Tiếp theo, hãy tích cực tham gia vào các hoạt động thực tế như thuyết trình nhóm, làm việc nhóm, sinh hoạt câu lạc bộ. Những tình huống này tạo điều kiện để bạn vận dụng, rèn luyện ngôn ngữ cơ thể trong môi trường thật. Từ đó hình thành phản xạ tự nhiên và linh hoạt hơn.
Một cách đơn giản nhưng hiệu quả là tự soi gương để luyện biểu cảm gương mặt, tư thế đứng, ngồi. Bạn cũng có thể ghi hình lại phần trình bày của bản thân. Khi xem lại bạn sẽ dễ dàng nhận ra điểm mạnh và điểm cần cải thiện trong cách thể hiện.
Đừng quên điều chỉnh ánh mắt, nụ cười, cử chỉ sao cho phù hợp với từng hoàn cảnh. Khi nào cần thân mật, khi nào nên nghiêm túc hay chuyên nghiệp từ đó tăng tính thuyết phục và sự tin cậy.
Cuối cùng, hãy dành thời gian đọc thêm sách, tài liệu, xem video về kỹ năng mềm và giao tiếp phi ngôn ngữ để mở rộng hiểu biết, học hỏi từ nhiều góc độ khác nhau.
Một số lỗi giao tiếp phi ngôn ngữ cần tránh
Trong quá trình giao tiếp đôi khi chúng ta vô tình mắc phải những lỗi phi ngôn ngữ khiến thông điệp bị hiểu sai hay gây cảm giác thiếu thiện chí. Một số lỗi phổ biến cần tránh đó là:
Ánh mắt lảng tránh, cúi gằm mặt, khoanh tay khi giao tiếp dễ tạo cảm giác thiếu tự tin, khép kín hoặc phòng thủ.
Biểu cảm gương mặt gượng gạo, thiếu tự nhiên khiến người đối diện cảm thấy bạn không chân thành hay đang gượng ép.
Cử chỉ quá mức phản cảm ví dụ như vung tay liên tục, chỉ tay vào người khác… có thể gây khó chịu, hiểu lầm.
Trang phục, ngoại hình không phù hợp với hoàn cảnh sẽ làm giảm tính chuyên nghiệp và sự tôn trọng đối với người giao tiếp.
Dáng đứng, dáng ngồi không đúng mực như ngồi ngả người, vắt chân cao, đứng nghiêng một bên… dễ gây cảm giác thiếu nghiêm túc hay không tôn trọng người đối diện.
Hiểu rõ giao tiếp phi ngôn ngữ là gì sẽ giúp bạn biết cách làm rõ thông điệp, thể hiện cảm xúc và xây dựng hình ảnh cá nhân trước mọi người. Ở môi trường học đường hay trong cuộc sống kỹ năng này đóng vai trò quan trọng không kém lời nói.
Ứng xử là gì? 5 cách rèn luyện khả năng ứng xử đúng chuẩn mực
Năng lực giao tiếp là gì? Tầm quan trọng của giao tiếp trong môi trường học tập
Do vậy các bạn học sinh, sinh viên nên chủ động rèn luyện từ những hành vi nhỏ nhất để nâng cao khả năng tương tác và gây ấn tượng tích cực. Đừng quên thường xuyên theo dõi các bài viết mới của FQA để cập nhật những thông tin thú vị về kỹ năng sống hay kiến thức học đường nhé.
Điện thoại: 1900636019
Email: info@fqa.vn
