Giao tiếp là gì? 6 cách rèn luyện kỹ năng giao tiếp hiệu quả

Trong học tập, tình bạn hay bất kỳ mối quan hệ nào giao tiếp luôn có vai trò quan trọng như chiếc cầu nối quan trọng giúp chúng ta hiểu thấu, gắn kết với nhau hơn. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu đúng về giao tiếp và biết cách rèn luyện kỹ năng này hiệu quả. Vậy giao tiếp là gì, vai trò của giao tiếp đối với học sinh như thế nào? Làm sao để cải thiện kỹ năng này ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường? Hãy cùng FQA tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé!

Giao tiếp là gì?

Giao tiếp là một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi chúng ta. Hiểu một cách đơn giản, giao tiếp là quá trình truyền đạt thông tin, cảm xúc, suy nghĩ giữa con người với con người thông qua lời nói, hành động, chữ viết hay biểu cảm khuôn mặt.

Trong một cuộc trò chuyện bình thường bạn có thể không để ý nhưng thực chất đã có nhiều yếu tố xảy ra đồng thời. Ví dụ khi bạn kể một câu chuyện vui cho bạn bè bạn cần dùng lời nói, ánh mắt, cử chỉ tay, nét mặt để thể hiện cảm xúc đó chính là giao tiếp.

Nhiều người nghĩ rằng cứ nói nhiều, nói giỏi là giao tiếp tốt nhưng giao tiếp hiệu quả không chỉ là nói chuyện. Giao tiếp tốt bao gồm cả sự lắng nghe, tôn trọng, chọn cách diễn đạt phù hợp với người đối diện và hoàn cảnh.

Bạn có thể nói rất lưu loát nhưng nếu không biết lắng nghe bạn bè hay dùng từ khiến người khác tổn thương thì điều đó chưa được gọi là giao tiếp tốt.

Hiểu thế nào về kỹ năng giao tiếp?

Nếu giao tiếp là quá trình truyền đạt thông tin thì kỹ năng giao tiếp chính là khả năng thực hiện quá trình đó một cách hiệu quả. Nói cách khác kỹ năng giao tiếp là tổng hợp những cách bạn sử dụng ngôn từ, giọng nói, cử chỉ, thái độ để truyền đạt thông tin một cách rõ ràng, dễ hiểu và phù hợp với người đối diện.

Một người có kỹ năng giao tiếp tốt sẽ biết cách nói chuyện mạch lạc, dễ hiểu, biết lắng nghe tích cực, hiểu cảm xúc và phản ứng của người khác, biết điều chỉnh cách nói tùy theo tình huống ví dụ: nói chuyện với bạn bè khác với thầy cô. 

Ngoài ra bạn cần thể hiện thái độ lịch sự, tôn trọng trong giao tiếp để dễ dàng xây dựng và duy trì các mối quan hệ tích cực. Việc bạn chọn từ ngữ như thế nào, ngữ điệu ra sao, biểu cảm nét mặt thế nào... đều góp phần vào hiệu quả giao tiếp.

Với học sinh việc rèn luyện kỹ năng giao tiếp giúp bạn tự tin hơn khi phát biểu, hòa đồng hơn với bạn bè, tạo ấn tượng tốt với thầy cô và những người xung quanh.

Các hình thức trong giao tiếp

Sau khi đã hiểu giao tiếp là gì và vì sao kỹ năng giao tiếp lại quan trọng bạn có thể thắc mắc: “Vậy chúng ta giao tiếp bằng cách nào?” Trên thực tế giao tiếp không đơn thuần là nói chuyện. Có nhiều hình thức giao tiếp khác nhau và mỗi hình thức lại có vai trò riêng trong từng tình huống cụ thể.

Dưới đây là những hình thức giao tiếp phổ biến nhất mà học sinh nên biết:

Giao tiếp bằng lời nói (Verbal Communication)

Đây là hình thức giao tiếp quen thuộc nhất thông qua ngôn ngữ nói. Bạn sử dụng lời nói mỗi ngày để trò chuyện với bạn bè, phát biểu trong lớp, hỏi bài thầy cô, trình bày suy nghĩ trước nhóm...

Tuy nhiên để giao tiếp bằng lời hiệu quả bạn cần phải chú ý:

Cách chọn từ ngữ phù hợp với người nghe và hoàn cảnh.

Giọng nói: âm lượng, ngữ điệu, tốc độ nói.

Tránh ngắt quãng, nói quá nhanh hoặc lặp từ khiến người khác khó hiểu.

Giao tiếp bằng lời giúp truyền đạt thông tin nhanh chóng, trực tiếp và có thể dễ dàng điều chỉnh thông điệp theo phản ứng của người nghe.

Giao tiếp phi ngôn ngữ (Nonverbal Communication)

Bạn có biết rằng đôi khi không cần nói gì người khác vẫn hiểu được cảm xúc của bạn? Đó là sức mạnh của giao tiếp phi ngôn ngữ.

Các yếu tố thuộc giao tiếp phi ngôn ngữ bao gồm: ánh mắt, nét mặt, cử chỉ tay, tư thế, khoảng cách khi trò chuyện hay thậm chí cả cách ăn mặc, biểu hiện khuôn mặt khi im lặng…

Ví dụ một cái gật đầu nhẹ thể hiện sự đồng tình, khoanh tay và nhìn xuống đất có thể khiến người đối diện nghĩ rằng bạn đang không thoải mái hoặc không quan tâm.

Trong nhiều trường hợp ngôn ngữ cơ thể còn “nói” nhiều hơn cả lời nói đặc biệt khi hai thứ không khớp nhau. Vì vậy việc hiểu và điều chỉnh cách biểu hiện phi ngôn ngữ sẽ giúp bạn giao tiếp tinh tế, hiệu quả hơn.

Giao tiếp bằng văn bản

Trong học tập và cuộc sống đôi khi chúng ta còn giao tiếp qua phương thức viết: như viết email, tin nhắn, bài luận, thư tay, bài viết chia sẻ trên mạng xã hội...

Trong đó giao tiếp bằng văn bản đòi hỏi ở bạn khả năng diễn đạt mạch lạc, rõ ràng, trình bày khoa học: mở đầu, nội dung, kết luận. Ngoài ra bạn cần sử dụng ngữ pháp chính xác, tránh viết tắt hoặc từ ngữ không phù hợp.

Kỹ năng viết tốt sẽ giúp bạn học giỏi hơn, dễ thuyết phục người đọc hơn và gây thiện cảm với thầy cô hoặc bạn bè qua từng câu chữ.

Giao tiếp qua công nghệ (giao tiếp số)

Trong thời đại công nghệ học sinh ngày càng quen với việc giao tiếp qua các nền tảng số như:

Nhắn tin qua Zalo, Messenger, Telegram…

Họp nhóm, học online qua Zoom, Google Meet…

Chia sẻ nội dung, bình luận trên mạng xã hội

Giao tiếp số mặc dù tiện lợi, nhanh chóng nhưng cũng ẩn chứa nhiều vấn đề như:

Dễ hiểu nhầm vì thiếu biểu cảm.

Khó truyền tải cảm xúc thật.

Lạm dụng biểu tượng cảm xúc, từ viết tắt gây rối nội dung.

Vì vậy khi giao tiếp online học sinh nên lựa chọn ngôn từ cẩn thận, lịch sự và rõ ràng, tránh gửi thông điệp mơ hồ hay dễ gây hiểu lầm.

Mỗi hình thức giao tiếp đều có ưu điểm riêng và phù hợp với từng tình huống khác nhau. Việc hiểu rõ và sử dụng linh hoạt các hình thức giao tiếp sẽ giúp bạn trở thành một người giao tiếp hiệu quả và tự tin hơn trong mọi môi trường.

Vì sao kỹ năng giao tiếp quan trọng với học sinh?

Có thể bạn không biết rằng kỹ năng giao tiếp ảnh hưởng đến hầu hết mọi khía cạnh trong đời sống học đường của bạn. Từ học tập, tình bạn cho đến cách bạn thể hiện bản thân trong các hoạt động tập thể. 

Giao tiếp tốt cũng thể hiện khả năng kết nối, thấu hiểu và tương tác hiệu quả với mọi người xung quanh. Dưới đây là những lý do cho thấy vì sao học sinh cần rèn luyện kỹ năng giao tiếp từ sớm:

Học tốt hơn

Khi bạn có kỹ năng giao tiếp tốt bạn sẽ có thể tự tin đặt câu hỏi, phát biểu, trình bày ý kiến trong lớp, trao đổi dễ dàng với thầy cô khi chưa hiểu bài hoặc cần hỗ trợ. Đồng thời tham gia tích cực vào các hoạt động nhóm, chia sẻ ý tưởng rõ ràng, lắng nghe người khác.

Tất cả những điều này sẽ giúp bạn hiểu bài sâu hơn, chủ động trong học tập và tạo ấn tượng tốt với giáo viên.

Xây dựng mối quan hệ tích cực

Học sinh dành phần lớn thời gian ở trường và các mối quan hệ với bạn bè, thầy cô đóng vai trò quan trọng trong tâm lý, sự phát triển cá nhân. Giao tiếp hiệu quả sẽ giúp bạn dễ dàng làm quen, kết bạn mới, giải quyết hiểu lầm, xung đột một cách nhẹ nhàng, văn minh, biết cách lắng nghe, chia sẻ, tạo cảm giác thoải mái cho người đối diện.

Một lời hỏi thăm, một ánh mắt lắng nghe hay một câu xin lỗi đúng lúc cũng đủ để giữ gìn tình bạn và xây dựng môi trường học tập tích cực.

Thể hiện bản thân tự tin hơn

Bạn đã bao giờ rơi vào tình huống biết nhưng ngại nói? Nhiều học sinh có kiến thức tốt nhưng lại thiếu tự tin khi cần trình bày trước lớp hoặc chia sẻ ý tưởng với người khác.

Do vậy khi rèn luyện kỹ năng giao tiếp sẽ giúp bạn: biết cách nói chuyện mạch lạc, rõ ràng, điều chỉnh cảm xúc, thái độ khi đứng trước đám đông. Đồng thời tự tin trình bày ý tưởng của mình mà không sợ bị đánh giá. Đây chính là chìa khóa giúp bạn nổi bật hơn, được lắng nghe nhiều hơn trong cả học tập và cuộc sống.

Là bước đệm cho thành công trong tương lai

Kỹ năng giao tiếp giúp bạn vượt qua những năm học sinh, là hành trang quý giá trong cuộc sống sau này: phỏng vấn xin học bổng, trình bày trước hội đồng, làm việc nhóm trong các dự án, giao tiếp với đồng nghiệp trong môi trường công sở sau này.

Rèn luyện kỹ năng này từ bây giờ là cách bạn chuẩn bị tốt cho tương lai, phát triển sự nghiệp, xây dựng mối quan hệ xã hội bền vững.

Giao tiếp là một kỹ năng quan trọng mà học sinh nào cũng nên học và rèn luyện. Giao tiếp tốt giúp bạn học tốt, sống vui, mở ra nhiều cơ hội đáng quý trong tương lai.

Những rào cản thường gặp trong giao tiếp

Dù ai cũng giao tiếp mỗi ngày nhưng không phải lúc nào cuộc trò chuyện cũng diễn ra suôn sẻ. Có nhiều rào cản khiến thông điệp bạn muốn truyền đạt bị hiểu sai, không được tiếp nhận hoặc gây hiểu lầm không đáng có. Nhận diện những rào cản này sẽ giúp bạn cải thiện kỹ năng giao tiếp hiệu quả hơn. 

Dưới đây là những “vật cản” phổ biến mà học sinh thường gặp phải khi giao tiếp:

Thiếu tự tin, ngại nói

Đây là rào cản lớn nhất và cũng thường gặp nhất. Nhiều bạn sợ nói sai, sợ bị chê cười nên chọn cách im lặng dù biết câu trả lời hay có ý tưởng muốn chia sẻ.

Để tránh tình trạng này bạn cần bắt đầu từ những tình huống nhỏ như hỏi bài bạn bè, tập nói trước gương, tham gia hoạt động nhóm để dần xây dựng sự tự tin.

Không biết lắng nghe

Giao tiếp bao gồm cả sự lắng nghe một cách chủ động. Một số bạn chỉ chăm chăm nói phần mình không để ý người khác đang nói gì, điều này dễ khiến đối phương cảm thấy không được tôn trọng.

Do đó khi người khác nói bạn hãy nhìn vào họ, gật đầu khi cần, tránh ngắt lời và đặt câu hỏi lại để thể hiện bạn đang lắng nghe thật sự.

Diễn đạt không rõ ràng

Bạn có thể hiểu rõ trong đầu mình muốn nói gì nhưng nếu diễn đạt lan man, thiếu mạch lạc, người nghe sẽ khó nắm bắt được ý chính. Bạn nên học cách nói ngắn gọn, rõ ràng, sắp xếp ý theo thứ tự logic có mở đầu, nội dung, kết luận để người nghe dễ hiểu hơn.

Cảm xúc tiêu cực ảnh hưởng đến giao tiếp

Những cảm xúc như tức giận, lo lắng, buồn bã có thể khiến bạn nói ra điều không nên hoặc hiểu sai lời người khác. Khi nóng giận bạn dễ mất bình tĩnh và phản ứng thái quá.

Do vậy, trước khi phản hồi ai đó bạn hãy hít thở sâu và suy nghĩ vài giây. Khi tâm trạng không ổn nên tránh tranh luận hoặc trò chuyện những vấn đề quan trọng.

Thiếu chú ý đến giao tiếp phi ngôn ngữ

Nhiều bạn chỉ tập trung vào lời nói mà quên mất vai trò của ánh mắt, nét mặt, tư thế. Một biểu cảm lạnh nhạt như khoanh tay hay ánh mắt lơ đãng có thể khiến người khác hiểu sai thông điệp của bạn.

Bạn nên tập quan sát ngôn ngữ cơ thể của bản thân khi nói chuyện, hãy mỉm cười, nhìn vào người đối diện để thể hiện sự cởi mở và chân thành.

Lạm dụng mạng xã hội, giao tiếp ảo nhiều hơn thực tế

Ngày nay, nhiều học sinh quen nói chuyện qua tin nhắn hơn là đối thoại trực tiếp dẫn đến việc kém linh hoạt khi giao tiếp ngoài đời, thiếu phản xạ, nói lúng túng, khó biểu đạt cảm xúc.

Để khắc phục tình trạng này bạn nên dành thời gian giao tiếp trực tiếp với thầy cô, bạn bè. Tập luyện phản xạ ngôn ngữ bằng cách tham gia thuyết trình, hoạt động nhóm, đóng vai...

Làm sao để rèn luyện kỹ năng giao tiếp hiệu quả?

Kỹ năng giao tiếp có thể rèn luyện được mỗi ngày, với học sinh đây là một hành trình thú vị để các bạn khám phá bản thân, làm quen với mọi người và trở nên tự tin hơn trong học tập, cuộc sống.

Bạn có thể tham khảo những cách đơn giản nhưng rất hiệu quả để bạn cải thiện kỹ năng giao tiếp từ hôm nay như:

Tập nói rõ ràng, mạch lạc

Khi nói chuyện hãy diễn đạt ngắn gọn, đúng trọng tâm, tập thói quen sắp xếp ý tưởng trước khi nói, dùng từ ngữ phù hợp với đối tượng nghe. Có thể luyện nói trước gương hoặc ghi âm giọng mình để tự đánh giá và cải thiện.

Ví dụ mỗi ngày bạn chọn một chủ đề quen thuộc và thử nói về nó trong 1 đến 2 phút. Đây là cách hiệu quả để luyện phản xạ nói và tăng độ tự tin.

Rèn luyện khả năng lắng nghe

Đừng chỉ chờ đến lượt mình nói hãy thật sự chú ý đến lời người khác, quan sát cả nét mặt và cảm xúc của họ. Các hành động như gật đầu, đặt câu hỏi lại hoặc tóm tắt nội dung vừa nghe là cách thể hiện sự quan tâm và tôn trọng đối phương.

Lắng nghe tốt sẽ giúp bạn hiểu rõ vấn đề và khiến người khác thấy bạn là người tinh tế, đáng tin cậy.

Đọc, viết nhiều hơn để làm giàu ngôn ngữ

Đọc sách, báo, truyện tranh hay blog hữu ích sẽ giúp bạn tăng vốn từ, biết cách diễn đạt sinh động hơn. Ngoài ra viết nhật ký, viết bài chia sẻ trên mạng cũng là cách để bạn luyện tư duy mạch lạc và làm quen với việc truyền tải thông tin qua chữ viết.

Chú ý đến ngôn ngữ cơ thể

Một tư thế tự tin, ánh mắt rõ ràng, nụ cười thân thiện,… đều sẽ góp phần giúp quá trình giao tiếp hiệu quả. Bạn hãy đứng thẳng, nhìn vào người đối diện khi nói chuyện, tránh cử chỉ lúng túng như khoanh tay, cúi đầu hay nói lí nhí. Giao tiếp không lời đôi khi còn “nói lên” nhiều điều hơn lời nói nên đừng bỏ qua điều này nhé.

Tích cực tham gia hoạt động tập thể

Việc tham gia các câu lạc bộ, nhóm học tập, thuyết trình, tranh biện, sinh hoạt Đoàn Đội… sẽ giúp bạn vừa được thực hành giao tiếp, làm quen với nhiều người mới. Đây cũng là môi trường tuyệt vời để rèn sự tự tin và học hỏi từ người khác.

Dám bước ra khỏi “vùng an toàn”

Đừng sợ sai, đừng sợ nói dở bởi ai cũng từng ngại ngùng khi bắt đầu. Điều quan trọng là bạn dám thử, dám sai và dám sửa. Giao tiếp là một kỹ năng sống nếu bạn càng thực hành nhiều bạn sẽ càng tiến bộ nhanh chóng.

Làm thế nào để sử dụng kỹ năng giao tiếp hiệu quả?

Rèn luyện kỹ năng giao tiếp là bước khởi đầu nhưng biết sử dụng đúng lúc, đúng cách mới là chìa khóa tạo nên sự kết nối thực sự trong các mối quan hệ học đường và cuộc sống. Dưới đây là những nguyên tắc giúp bạn vận dụng kỹ năng giao tiếp một cách hiệu quả:

Biết chọn thời điểm, hoàn cảnh phù hợp

Một người giao tiếp hiệu quả sẽ biết khi nào nên chia sẻ, khi nào nên im lặng. Đồng thời lựa chọn từ ngữ, thái độ phù hợp với từng hoàn cảnh, nói chuyện với thầy cô khác với bạn bè, nói trong giờ học khác với giờ nghỉ.

Hãy đặt mình vào vị trí người nghe để chọn cách nói sao cho dễ tiếp nhận nhất.

Kết hợp lời nói với thái độ chân thành

Giao tiếp vừa là kỹ thuật vừa thể hiện sự chân thành. Dù bạn nói trôi chảy đến đâu nhưng nếu thiếu đi sự lắng nghe thật lòng, sự đồng cảm và tôn trọng người đối diện thì cuộc giao tiếp cũng trở nên sáo rỗng.

Chỉ cần một ánh mắt quan tâm, một cái gật đầu hay một câu nói nhẹ nhàng đúng lúc có thể mang lại hiệu quả hơn cả bài diễn thuyết dài dòng.

Ứng xử linh hoạt với từng kiểu người

Mỗi người có một tính cách, một cách tiếp nhận thông tin khác nhau. Để giao tiếp hiệu quả, bạn cần linh hoạt điều chỉnh cách nói chuyện để phù hợp với người đang trò chuyện cùng. Với người hướng nội bạn hãy nói nhẹ nhàng, tạo không gian thoải mái, còn với người thẳng thắn nên đi vào trọng tâm, rõ ràng, dứt khoát.

Khi biết “đọc” cảm xúc và tính cách người khác sẽ giúp bạn giao tiếp hiệu quả hơn nhiều.

Luôn giữ bình tĩnh khi có mâu thuẫn

Khi có mâu thuẫn, xích mích nếu không kiểm soát được cảm xúc, lời nói sự thiếu suy nghĩ có thể khiến mọi việc trở nên tồi tệ hơn. Trong những tình huống này, kỹ năng giao tiếp hiệu quả thể hiện ở khả năng giữ bình tĩnh, lắng nghe đầy đủ, trình bày quan điểm một cách tôn trọng, không công kích.

Giao tiếp hướng tới xây dựng, không làm tổn thương

Mục tiêu của giao tiếp là kết nối, hiểu nhau, cùng nhau tiến bộ. Vì vậy khi góp ý bạn hãy dùng lời nói tích cực, mang tính xây dựng. Khi phản hồi bạn cần chọn cách thể hiện sao cho người khác cảm thấy được tôn trọng. Hãy nhớ rằng một lời nói có thể thay đổi cả một ngày, một mối quan hệ theo hướng tốt hơn hoặc ngược lại.

Xem thêm: 

5 kỹ năng giao tiếp cơ bản giúp bạn tự tin và thành công hơn mỗi ngày

Năng lực giao tiếp là gì? Tầm quan trọng của giao tiếp trong môi trường học tập

Hy vọng rằng với những thông tin chia sẻ trên đây sẽ giúp các bạn hiểu rõ giao tiếp là gì cũng như tầm quan trọng và cách rèn luyện kỹ năng giao tiếp để có được những thành công nhất định trong học tập, cuộc sống. Đừng quên theo dõi các bài viết khác trên trang fqa.vn để cập nhật những thông tin hữu ích cho việc học tập và rèn luyện bản thân nhé.