Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi <br>Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng <br>Ngày xuân mơ nở trắng rừng <br>Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang <br>Ve kêu rừng phách đổ vàng <br>Nhớ cô em gái hái măng một...

Yêu cầu chung: 0.5 điểm
- Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kỹ năng về dạng bài nghị luận văn học để tạo lập văn bản. Bài viết phải có bố cục rõ ràng, đầy đủ; văn viết có cảm xúc, thể hiện khả năng phân tích, cảm thụ. - Diễn đạt trôi chảy, đảm bảo tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp. Yêu cầu nội dung: 4.5 điểm
ĐỌC HIỂU YÊU CẦU ĐỀ
- Đối tượng chính, trọng tâm kiến thức: chi tiết nghệ thuật: bức tranh tứ bình trong Việt Bắc - Dạng bài: Phân tích
- Yêu cầu: Phân tích những khám phá độc đáo, mới mẻ về bức tranh bốn mùa: Xuân - Hạ - Thu -Đông
- Có lần nhà thơ Chế Lan Viên từng viết: Thơ Tố Hữu là thơ của một con người biết trân trọng lấy đời mình, muốn làm cho đời mình trở nên hữu ích. Vào những năm tháng cuối đời, trước lúc giã biệt với trần gian mến yêu, Tố Hữu cũng từng viết: “Tạm biệt đời ta yêu quý nhất/ Còn mấy dòng thơ, một nắm tro/Thơ gửi bạn đường, tro bón đất/ Sống là cho, chết cũng là cho”. Có thể nói Tố Hữu là một đời thơ gắn mình với những lẽ sống lớn, những tình cảm lớn. Tố Hữu muốn đem thơ mình phục vụ cho dân tộc, muốn hiến đời mình cho mùa xuân dân tộc, cho ánh sáng vĩ đại của Đảng. Ông chính là cánh chim đầu đàn của thơ ca Cách mạng, là người thư ký trung thành của những chặng đường lịch sử chông gai mà hào hùng của dân tộc.
- Việt Bắc được sáng tác vào tháng 10 năm 1954. Đây là thời điểm các cơ quan Trung ương của Đảng và Chính phủ rời chiến khu Việt Bắc trở về thủ đô Hà Nội, sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp đã kết thúc vẻ vang với chiến thắng Điện Biên Phủ và hòa bình lập lại ở miền Bắc. Nhân sự kiện có ý nghĩa lịch sử này, Tố Hữu viết bài thơ để ôn lại một thời kháng chiến gian khổ mà hào hùng, thể hiện nghĩa tình sâu nặng của những người con kháng chiến đối với nhân dân Việt Bắc, với quê hương cách mạng.
Vẻ đẹp bức tranh tứ bình Việt Bắc
1. Mùa đông:
“Rìmg xanh hoa chuối đỏ tươi
Đèo cao nắng ảnh dao gài thắt lưng ”
- Thiên nhiên - vẻ đẹp đặc trưng: Mùa đông với màu xanh tha thiết, ngút ngàn của núi rừng trùng điệp hiện ra đầu tiên. Tác giả khắc họa mùa đông trước có lẽ bởi vì khi người cách mạng đến đây cũng vào mùa đông của đất nước. + Giữa cái nền xanh tươi của rừng thẳm nổi bật hình ảnh những bông hoa chuối đỏ tươi, làm cho núi rừng không lạnh lẽo hoang vu mà trở nên ấm áp lạ thường. Những bông hoa chuối ẩn trong sương như những ngọn đuốc hồng soi sáng chặng đường mà ta từng bắt gặp trong bài thơ Tây Tiến: “Mường lát hoa về trong đêm hơi”.
+ Như vậy có thể nói, đặc trưng của mùa đông Việt Bắc so với những nơi khác là sức sống lan tỏa mạnh mẽ, là sự ấm áp, cái “đỏ tươi” của hoa chuối như xóa nhòa đi sự lãnh lẽo cô độc của mùa đông lãnh lẽo của núi rừng, như chất chứa, tiềm ẩn sức sống của đất trời.
- Con người hiện lên trong vẻ đẹp: Chữ “ánh” chính là điểm sáng, làm nổi bật vẻ đẹp của con người Việt Bắc. Ở đây tác giả không miêu tả gương mặt hay thần thái mà miêu tả ánh sáng phản chiếu nơi lưỡi dao gài ở thắt lưng. + Ánh nắng mặt trời chiếu xuống làm cho con dao lấp lánh ánh sáng tạo nên hình ảnh con người thật đẹp không thể nào quên, tưởng chừng con người chính là nơi hội tụ của ánh sáng, vừa lung linh vừa rực rỡ.
+ Con người được đặt giữa “đèo cao, nắng ánh”, ở vị trí trung tâm giữa núi rừng Tây Bắc, vượt lên cả không gian với hình ảnh lớn lao, làm chủ thiên nhiên với hình ảnh kỳ vĩ. Hơn thế nữa, con dao sáng lên trong ánh mặt trời, dụng cụ đi rừng ấy hẳn là phải được mài dũa thường xuyên, điều đó không chỉ nói lên độ sắc bóng của con dao mà còn nói lên sự chăm chỉ của ngirời Việt Bắc, đó là vẻ đẹp của con người trong lao động.
2. Mùa xuân
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang
- Thiên nhiên - vẻ đẹp đặc trưng: Nếu mùa xuân ta đã quá quen thuộc với sắc đỏ hoa đào miền Bắc, sắc vàng hoa mai miền Nam, thì đặc trưng mùa xuân Việt Bắc chính là màu trắng tinh khôi của hoa mơ.
+ Mùa đổi và cảnh sắc cũng đổi, màu xanh trầm tĩnh của mùa đông đã nhường chỗ cho nền trắng tinh khiết của hoa mơ rừng.
+ Hai chữ “trắng rừng” khiến cảnh rừng như bừng sáng, nó nói lên sắc xuân đã phủ lấy, trùm lên cả khu rừng rộng lớn.
+ Thêm vào đó, động từ “nở” như sự lan tỏa của sắc trắng, lấn át mọi sắc xanh của lá rừng, đó chính là sức xuân mạnh mẽ, tạo nên một không gian thanh khiết, trữ tình
- Con người - hiện lên trong vẻ đẹp: Chữ “chuốt” đã khắc họa nét đẹp của người Việt Bắc.
+ Chuốt là làm bóng, làm mịn, làm sáng lên. Qua động từ ấy thôi ta đã thấy cả một sự tỉ mỉ, cẩn trọng, nâng niu với sản phẩm lao động của người Việt Bắc. + Nhưng chưa dừng lại ở đó, một chiếc nón đan, phải làm từ cả trăm sợi giang cùng kết bện. Ấy vậy mà “chuốt từng sợi”, có thế nói, ẩn sau một sản phẩm tường chừng rất bình dị, lại là cả một sự kỳ công, cầu kỳ của những bàn tay cần mẫn, nghệ sĩ.
3. Mùa hạ
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
- Thiên nhiên - vẻ đẹp đặc trưng: Chính là màu vàng của rừng phách, cụ thể là lá phách, một loại cây rất hiếm gặp ở nơi nào khác ngoài Việt Bắc. + Nhưng độc đáo của bức tranh mùa hè ở đây, khác với hai mùa trên đó là sự phối kếp hợp của cả màu sắc, chuyển động, và âm thanh.
+ Trong lăng kính nhà thơ, âm vang của tiếng ve làm lá phách đổ vàng. Tưởng chừng chỉ cần tiếng ve ngân lên đã làm tiết trời đột ngột chuyển từ xuân sang hè. Câu thơ có nét tương đồng với ý thơ “Một tiếng chim kêu sáng cả rừng” của Khương Hữu Dụng. Chỉ với một câu thơ mà gợi lên cả sự vận động của thời gian, của cuộc sống.
- Con người - hiện lên trong vẻ đẹp: đó là từ “một mình” đầy chủ động của cô gái hái măng.
+ Hình ảnh cô gái hái măng một mình đơn toát lên vẻ đẹp của người phụ nữ chịu thương chịu khó. Tiếng gọi thân thương “cô em gái” cho thấy tình cảm gắn bó, gần gũi.
+ Đặc biệt, người em gái đó làm việc một mình nhưng lại không hề cô đơn. Đó là bởi, cô đang lao động, chung tay cùng những anh, chị, em, ... đồng bào Việt Bắc góp sức nuôi quân diệt thù. Ai cũng đang lao động, cũng cùng chung mục đích, cùng một tình yêu thương chiến sĩ, sao lại thấy cô đơn, lẻ loi được.
4. Mùa thu
Rừng thu trăng rọi hòa hình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung
- Thiên nhiên - vẻ đẹp đặc trưng: Bộ tranh này kết thúc bằng bức tranh thu. Ba bức tranh trên là cảnh ngày, riêng bức này là cảnh đêm.
+ Bức tranh vẽ ra những ánh trăng rọi qua vòm lá tạo thành một khung cảnh huyền ảo: “Rừng thu trăng rọi hoà bình”.
+ “Rọi” là ánh sáng mạnh, chiếu tập trung vào một điểm. Rõ ràng không thể là ánh trăng được tả thực. Ánh trăng ở đây được cảm nhận bằng tâm hồn. Một tâm hồn đã từng trải qua những đau thương, tăm tối của thời nô lệ, của chiến tranh, để khi hòa bình lập lại, mới cảm nhận thấy hết sự trong trẻo, sáng rõ ánh trăng chiếu trên mảnh đất quê hương cách mạng.
- Con người - hiện lên trong vẻ đẹp: Đó chính là hai chữ “ân tình”. Nỗi nhớ của người đi được ngân lên trong tiếng hát.
+ Tiếng hát ân tình thủy chung ấy có thể hiểu theo hai cách. Cách thứ nhất đó là bài hát về sự ân tình, thủy chung.
+ Còn cách hiểu thứ hai, tinh tế hơn, đó là nghe lời hát của người Việt Bắc, mà người chiến sĩ cảm nhận được sự ân tình, thủy chung của Việt Bắc. Hay nói cách khác, giữa kẻ ở và người đi đó là sự tri âm, tri kỷ. Qua câu hát diết da, người đi như thấu được nỗi niềm, tình cảm sâu đậm, lòng sắt son, tình nghĩa của người dân Việt Bắc dành cho mình.
Những phát hiện, khám phá mới mẻ của nhà thơ Tố Hữu khi dựng lên bức tranh tứ bình Việt Bắc:
+ Bức tranh không đi theo trật tự thông thường mà đảo ngược trình tự: Đông - Xuân - Hạ - Thu, nghịch với quy luật và trật tự thông thường nhưng phù hợp với dòng thời gian, với quá trình người chiến sĩ đến Việt Bắc, và lúc rời đi Việt Bắc + Thiên nhiên và con người hài hoà, đồng hiện
+ Với các bức tranh thiên nhiên xưa, thiên nhiên luôn giữ vị trí trung tâm chủ đạo, con người mờ đi, chìm đi trong cảnh, còn trong bức tranh thiên nhiên của nhà thơ Tố Hữu, con người nổi bật, hiện lên đẹp đẽ giữa thiên nhiên rộng lớn, trở thành trung tâm của bức tranh.
+ Vẻ đẹp con người được miêu tả mang vẻ đẹp khoẻ khoắn mạnh mẽ, mang những phẩm chất đậm đà tính dân tộc, đẹp từ dáng vẻ, động tác đến tâm hồn.