đọc bài thơ sau và trả lời câu hỏi: Bạn Đến Chơi Nhà Đã bấy lâu nay, bác tới nhà Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. Ao sâu nước cả, khôn chài cá, Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà. Cải chửa ra cây, cà mới...

4/

- Chủ đề: tình bạn

- Ý nghĩa bài thơ: 

+ Ngợi ca giá trị tình bạn chân thành, tha thiết

+ Nêu ra một triết lý của tình bạn: Tình bạn cao đẹp vượt lên giá trị vật chất

- HC của tác giả Nguyễn Khuyến:  Sau mười năm làm quan, ông cáo quan về ở ẩn sống tại Yên Đổ.

5/Trong cuộc sống, bên cạnh những tình cảm gắn bó máu thịt thì tình bạn cũng là một thứ tình cảm thiêng liêng và đáng trân trọng. Thuộc phạm trù tinh thần, tình bạn được hiểu là tình cảm gắn bó, yêu thương, đoàn kết giữa những người có quan hệ bạn bè với nhau, không phân biệt tuổi tác, địa vị, nghề nghiệp. Tình bạn được hình thành. từ sự thấu hiểu, đồng cảm và giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Có thể kể đến những tình bạn nổi tiếng trong giới văn chương như đôi bạn tri kỷ Lí Bạch – Mạnh Hạo Nhiên (Trung Quốc), Nguyễn Khuyến – Dương Khuê (Việt Nam),… và còn nhiều nữa. Tình bạn trong sáng, đáng quý quanh ta. Tình bạn đẹp sẽ làm cho cuộc sống của chúng ta thêm thú vị, nó là sợi dây liên kết để chúng ta “trao đi yêu thương và nhận lại yêu thương”, là cách để mọi người xích lại gần nhau hơn. Tình bạn cần được xây dựng trên cơ sở tình cảm vững chắc, trong sáng, không vụ lợi. Có nhiều người lợi dụng tình bạn, lợi dụng lòng tin của bạn bè để làm lợi cho mình và làm hại người khác. Vì vậy, để xây dựng được một tình bạn đẹp chúng ta cần hiểu được giá trị của tình bạn, hiểu và cảm thông cho đối phương thì tình bạn mới lâu dài và đáng quý.

6/Nguyễn Khuyến xuất thân từ một vùng quê thanh bình, giản dị và là người có tâm hồn lãng mạn, nhạy cảm. Ông là nhà thơ kiệt xuất của làng văn học Việt Nam. Tác phẩm ‘Bạn đến chơi nhà’ kể về cuộc sống yên tĩnh ở vùng nông thôn, được coi là một trong những kiệt tác của ông. Với giọng điệu hài hước, vui tươi, giá trị nội hàm sâu sắc và nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ khéo léo, tinh tế, bài thơ này khắc họa tình cảm sâu sắc, vị tha giữa bạn bè và khéo léo truyền tải một bài học triết lý nhân văn.

Bài thơ này được Nguyễn khuyến viết sau khi từ bỏ mũ hi, áo dài, địa vị nổi bật ở thủ đô để về an nghỉ ở quê nhà. Khi ông đang trải qua những ngày nhàn nhã, một người bạn thời còn làm quan trong triều đến thăm người xưa. Đáng tiếc, Nguyên khuyến đã không thể chiêu đãi bạn mình một bữa ăn đàng hoàng trong hoàn cảnh không thuận tiện. Nội dung hấp dẫn, thú vị, kết hợp với lối hành văn giản dị, chân thực nhưng tinh tế và khéo léo đã tạo nên một tổng thể hoàn hảo và đưa tên tuổi của nhà thơ này lên một tầm cao mới trong nền văn học nước này.

Tính độc đáo của nội dung được thể hiện ở hoàn cảnh của tác giả và cách ông xây dựng tình huống khó khăn.

‘Đã bây lâu nay bác tới nhà’

Bài thơ mở đầu thể hiện rõ nét niềm vui, sự háo hức, hân hoan khi được gặp lại người bạn cũ. Sự ấm áp thể hiện qua câu nói ‘đã bấy lâu nay bác tới nhà’, và việc chúng ta có thể gặp lại nhau sau một thời gian dài như vậy quả là một điều may mắn. Cách xưng hô thân mật của “Bác” tạo cho người đọc cảm giác đây là cuộc đối thoại giữa nhà thơ và người bạn của mình. Tình yêu quý giá và ấm áp toát ra từ từng lời nói. Nhưng trớ trêu thay, trong cuộc gặp gỡ ngàn năm một lần, cặp bạn già lại rơi vào một tình huống rất kỳ lạ. Nhà thơ muốn chiêu đãi bạn mình một bữa thịnh soạn nhưng hoàn cảnh không cho phép.

‘Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.

Ao sâu nước cả, khôn chài cá,

Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.

Cải chửa ra cây, cà mới nụ,

Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.

Đầu trò tiếp khách, trầu không có’

Ở đây nội dung độc đáo được tác giả sắp xếp một cách rất hài hước và vui nhộn. Tác giả mô tả hoàn cảnh của mình. ‘trẻ thời đi vắng’, con trẻ trong nhà không có ai nhờ đi chợ hộ, ‘chợ thời xa’, chợ xa quá nên không đi để bạn ở nhà một mình. Tác giả không thể đi chợ bắt đầu tìm kiếm những món “tự chế” nhưng vì ao sâu, nhiều nước nên “không câu cá” và ‘khó đuổi gà’. Vườn của tôi rộng và có hàng rào nên tôi không thể bắt gà về tặng bạn bè. Cây cỏ chỉ là một số loại rau hàng ngày mới trồng chưa thu hoạch được như bắp cải nở rộ, cà tím còn vài nụ, bí vừa rụng từ rốn, xơ mướp có hoa. Ngay cả khi tác giả muốn đãi một người bạn cũ một miếng trầu và nói: “Miếng trầu là đầu câu chuyện”, cũng chẳng có gì cả. Người đọc có thể hình dung trọn vẹn hoàn cảnh và tình thế tiến thoái lưỡng nan của nhà thơ. Đã lâu rồi bạn mới ghé thăm. Rõ ràng tác giả có ý tốt và muốn mời bạn một bữa thịnh soạn, nhưng hoàn cảnh dường như không cho phép điều đó khi họ không có gì để chuẩn bị ở nhà. Tình huống này vừa mỉa mai vừa hài hước, nửa cười nửa khóc, tác giả xây dựng một cách hài hước và rất tự nhiên. Sự bối rối, lúng túng của tác giả đã chuyển thành sự chân thành, và trong tình huống khó chịu này, một tình bạn chân thành và không vụ lợi đã được thể hiện rõ ràng.

‘Bác đến chơi đây, ta với ta’

Bài thơ này như một lời mời gọi, một lời trân trọng tuôn ra từ sâu thẳm trái tim. Hai người bạn, từng đạt được nhiều danh tiếng, quyền lực trong cung triều và cùng nhau trải qua bao gian khổ, đã có thể ngồi lại với nhau, trò chuyện, tâm sự với nhau. Phải chăng núi, sông, vị, quyền cao, địa vị có giá trị bằng hai tấm lòng lương thiện khó lường này? Nếu cách diễn đạt ‘ta với ta’ của Bà huyện thanh quan trong bài thơ ‘Qua đào Ngang’ thể hiện sự cô đơn, lẻ loi thì ở đây ‘ta với ta; là cuộc gặp gỡ của hai người bạn. Không lo của cải vật chất, không cần đến một miếng trầu cau nhỏ, tình yêu xưa này vẫn nguyên vẹn và trong sáng mãi mãi. Dường như nhà thơ đã tìm được một người tri kỷ thấu hiểu tấm lòng, không quan tâm đến vật chất, miếng ăn, không xấu hổ hay xa lánh trước hoàn cảnh nghèo khó của bạn bè. Tác giả khéo léo lồng ghép những bài học triết học sâu sắc về tình người, tình đồng đội, tình bạn nồng nàn giữa hai cuộc đời đầy sóng gió. Chỉ khi đối mặt với những thiếu thốn và khó khăn, chúng ta mới biết được ai là bạn của mình. Ai sẽ khuyến khích và an ủi chúng ta trong hoàn cảnh khó khăn của chúng ta?

Tính độc đáo về mặt nghệ thuật của bài thơ chủ yếu nằm ở dạng thơ bảy chữ, tám âm tiết, loại bỏ những quy tắc nghiêm ngặt của thể thơ này và truyền tải cảm giác hài hước và quen thuộc. Khi viết về phong cảnh, tác giả lựa chọn những từ ngữ rất đơn giản và lối viết rất đơn giản. Những từ mang đậm hương vị vùng miền, chẳng hạn như ‘chửa’, ‘thời’, mang lại cảm giác thoải mái và thông tục. Hàng loạt hình ảnh được liệt kê như ‘vườn rộng rào thưa’, ‘ao sâu nước cá’… đều có tác dụng khắc họa sự thiếu thốn về vật chất, cũng như sự mở rộng tầm mắt của người đọc khung cảnh làng quê yên bình. Nơi đây yên tĩnh, thích hợp để trò chuyện, chơi cờ, thưởng trà và ngắm trăng. Bài thơ này giống như một cuộc trò chuyện trực tiếp thường ngày, khiến người đọc có cảm giác như là người bạn của Nguyễn khuyến, nghe người bạn cũ giảng mà vừa cười vừa thương, khơi dậy những suy nghĩ sâu sắc trong lòng người đọc. Một tình bạn sắc sảo và đẹp đẽ là một tình bạn không thể đo lường được khi nói đến tình bạn chân chính.

Với nội dung mới mẻ, khác biệt, ‘Bạn đến chơi nhà’ đã tạo ra một tình huống vui nhộn nhưng đầy triết lý, đồng thời vận dụng lối hành văn thần kỳ của nhà thơ để khắc họa sinh động về một miền quê thanh bình, một buổi chiều yên bình và đằm thắm ở quê. Có hai người bạn vốn đã già, cay đắng, sóng gió, mệt mỏi nhưng nay lại gặp nhau ở quê hương. Nguyễn khuyến một lần nữa để lại một kiệt tác thơ cổ trong kho tàng văn học Việt Nam, nhấn mạnh triết lý không tính toán với bạn bè, sống không ích kỷ, sống bằng trái tim lương thiện, yêu thương.