phân tích Mưa xuân trên biển của Huy Cận

Huy Cận là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào Thơ mới, với hồn thơ dạt dào cảm hứng về thiên nhiên đất nước và con người lao động. Trong đó, bài thơ “Mưa Xuân” được sáng tác năm 1939, in trong tập Lửa thiêng là một trong những thi phẩm xuất sắc viết về mùa xuân của Huy Cận.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh cơn mưa xuân:
“Mưa buổi sớm, mưa lúc hoàng hôn
Luồng tinh hoa thở đúng vào cây cỏ
Cỏ đại ngàn, cỏ đồng nội cùng thơm
Và tất cả say sưa ánh sáng mới”.
Những hạt mưa xuân nhẹ nhàng như làn sương mỏng manh bao phủ khắp không gian, mang theo sức sống căng tràn từ bầu trời đến với vạn vật nơi mặt đất. Những luồng khí ẩm mát lành ấy thấm ướt cành cây ngọn cỏ khiến chúng trở nên tươi tốt hơn. Cơn mưa xuân đã đánh thức mọi giác quan của cỏ cây, khiến chúng đều bừng tỉnh để đón nhận nguồn tinh hoa mà đất trời ban tặng. Tất cả đều say mê tận hưởng thứ ánh sáng kì diệu của sự sống đang nảy nở, sinh sôi. Đó chính là vẻ đẹp của mùa xuân - mùa khởi đầu của một năm, khi đất trời bước vào kỳ chuyển giao giữa ngày cũ và năm cũ.
Sau cơn mưa, cảnh vật lại càng thêm tươi đẹp:
“Sương chùng chình qua ngõ
Hình như là Tết đến rồi…”
Từ láy “chùng chình” gợi ra dáng vẻ chậm rãi, thong thả của màn sương sớm. Màn sương ấy như còn lưu luyến chút gì nơi hạ giới nên cố ý nán lại đôi ba phút trước khi quay về bên cạnh người bạn tri kỉ của mình là trăng. Từ “hình như” diễn tả tâm trạng ngỡ ngàng, mơ hồ của nhân vật trữ tình. Phải chăng vì quá mong chờ khoảnh khắc này nên khi nhìn thấy nó, lòng người bỗng trở nên bâng khuâng khó tả? Hay bởi vì khung cảnh thiên nhiên quá đỗi thơ mộng nên khiến cho tâm hồn con người cũng phải xao xuyến? Câu hỏi bỏ ngỏ ở cuối câu thơ khiến người đọc tự do liên tưởng và cảm nhận theo cách riêng của mình.
Tiếp đến là bức tranh mùa xuân rực rỡ sắc màu:
“Trong làng quê, nắng sáng rực
Như cười với ai dưới đất
Trên giàn thiên lí bóng xuân sang
Có vài cánh bướm rập rờn
Rồi đột ngột, tiếng chim reo lên
Một âm thanh rộn rã vang lừng”.
Ánh nắng vàng ươm trải dài khắp không gian, chiếu xuống từng ngôi nhà, góc vườn, soi rõ nụ cười rạng rỡ của con người. Trên giàn thiên lí xanh mướt, những bông hoa xuân xinh xắn đang khoe sắc thắm. Chúng rủ nhau bay lượn rập rờn trong không trung, tô điểm cho bức tranh xuân thêm phần sinh động. Tiếng chim hót líu lo như bản hòa ca chào mừng mùa xuân tới. Âm thanh ấy lan tỏa khắp muôn nơi, làm rung động lòng người.
Bức tranh mùa xuân tiếp tục được mở rộng cả về không gian lẫn thời gian:
“Ngày mai trong đám xuân xanh ấy
Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi.”
Xuân vẫn cứ thế trôi đi, ngày càng tiến gần đến đỉnh điểm của mình. Ngày xuân có biết bao cô gái trẻ trung, xinh đẹp đang độ tuổi cập kê. Thế nhưng, chỉ một thời gian ngắn nữa thôi, sẽ có người tạm biệt cuộc đời độc thân để bắt đầu cuộc sống gia đình. Khi ấy, họ sẽ rời xa những trò chơi dân gian quen thuộc để bắt tay vào công việc xây dựng tổ ấm nhỏ của riêng mình. Tuy nhiên, điều đó chẳng hề ảnh hưởng đến không khí vui tươi của mùa xuân. Ngược lại, nó còn góp phần tạo nên nét đặc trưng rất riêng của dịp lễ cổ truyền lớn nhất trong năm của dân tộc Việt Nam.
Cuối cùng, bài thơ khép lại bằng lời chúc tết đầy ý nghĩa:
“Năm nay đào sẽ nở đúng Tết
Nắng sẽ hồng bên một dòng sông
Em sẽ đi bên một người rể
Đám cưới vui mừng giữa tháng giêng…”
Nhà thơ hi vọng rằng năm nay, hoa đào sẽ nở rộ đúng dịp tết Nguyên Đán, đem đến may mắn và hạnh phúc cho mọi nhà. Nắng xuân sẽ nhuộm vàng hai bên bờ sông, xua tan đi cái lạnh lẽo của những ngày đông giá buốt. Và em sẽ tìm được một người đàn ông xứng đáng để trao gửi yêu thương, cùng nhau xây đắp nên một mái ấm trọn vẹn. Đám cưới của đôi trai tài gái sắc sẽ diễn ra vào khoảng thời gian đẹp nhất trong năm - giữa tháng Giêng. Không khí tưng bừng, náo nhiệt của ngày hội lớn sẽ lan tỏa đến khắp mọi miền Tổ quốc, giúp con người xích lại gần nhau hơn.
Với ngôn ngữ giản dị, hình ảnh thơ mộc mạc, gần gũi, bài thơ Mưa xuân đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên và con người lao động trong ngày đầu năm mới. Qua đó, tác giả thể hiện niềm tin yêu tha thiết đối với quê hương, xứ sở.
Qua bài thơ "Mưa xuân" ta thấy được một hồn thơ Huy Cận thật tinh tế, nhạy cảm. Ông luôn hướng ngòi bút của mình về phía thiên nhiên, vũ trụ. Chính điều đó đã tạo nên dấu ấn riêng của Huy Cận trong nền văn học Việt Nam.