Thơ ca là một trong những thể loại văn học được nhiều người yêu thích bởi sự nhẹ nhàng và sâu lắng của nó. Trong đó, hai thi phẩm "Hoàng Hạc Lâu" (Thôi Hiệu) và "Tràng Giang" (Huy Cận) đã để lại cho độc giả ấn tượng khó phai mờ về vẻ đẹp thiên nhiên cũng như tâm trạng của con người.
Trước hết, cả hai bài thơ đều mang đến cho chúng ta cảm nhận về nỗi buồn man mác trước cảnh vật thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ nhưng cô đơn, vắng lặng. Ở bài thơ Hoàng Hạc Lâu, Thôi Hiệu viết:
“Quê hương khuất bóng hoàng hôn,
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai.”
Câu thơ đầu tiên gợi lên hình ảnh quê hương xa xăm, mờ mịt trong ánh chiều tà. Ánh nắng cuối ngày dần tắt đi, bóng tối bắt đầu bao trùm lấy không gian khiến cho nhà thơ cảm thấy buồn bã, nhớ nhung về quê hương. Câu thơ thứ hai sử dụng biện pháp nhân hóa “khói sóng” để diễn tả tâm trạng của tác giả. Khói sóng trên sông Hương gợi lên sự cô đơn, lẻ loi, như đang ôm ấp, vỗ về nỗi buồn trong lòng người lữ khách.
Tương tự, Huy Cận cũng miêu tả Tràng Giang với những hình ảnh mênh mông, bát ngát:
“Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,
Con thuyền xuôi mái nước song song.”
Hai câu thơ này tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, nhưng đồng thời cũng gợi lên cảm giác cô đơn, lạc lõng của con người giữa vũ trụ rộng lớn. Sóng gợn trên dòng sông dài vô tận, tạo ra âm thanh buồn bã, lặp đi lặp lại, giống như tiếng thở dài của tác giả. Con thuyền nhỏ bé trôi nổi trên mặt nước, bị cuốn theo dòng chảy, không có điểm dừng, càng làm tăng thêm cảm giác cô đơn, lạc lõng.
Ngoài ra, cả hai bài thơ còn khắc họa hình ảnh con người nhỏ bé, cô đơn giữa thiên nhiên rộng lớn. Trong bài thơ Hoàng Hạc Lâu, Thôi Hiệu viết:
“Người lên ngựa, kẻ chia bào,
Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san.”
Hình ảnh người lên ngựa, kẻ chia bào gợi lên sự chia ly, xa cách. Người đi rồi, chỉ còn lại rừng phong đỏ rực, nhuộm màu quan san, trở thành biểu tượng của sự cô đơn, trống trải. Còn trong bài thơ Tràng Giang, Huy Cận viết:
“Thuyền về nước lại sầu trăm ngả;
Củi một cành khô lạc mấy dòng.”
Hình ảnh con thuyền và cành củi khô trôi dạt trên dòng sông gợi lên sự cô đơn, lạc lõng của con người giữa thiên nhiên rộng lớn. Thuyền và củi khô vốn gắn bó với nhau, nhưng giờ đây lại tách rời, mỗi thứ trôi dạt theo một hướng khác nhau, không biết sẽ đi đâu về đâu. Điều này càng làm tăng thêm cảm giác cô đơn, lạc lõng của con người.
Tuy nhiên, bên cạnh nét tương đồng, hai bài thơ vẫn có những điểm khác biệt đáng chú ý. Bài thơ Hoàng Hạc Lâu tập trung vào việc miêu tả khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, tráng lệ, trong khi bài thơ Tràng Giang lại tập trung vào việc miêu tả khung cảnh thiên nhiên hoang sơ, tĩnh lặng. Ngoài ra, bài thơ Hoàng Hạc Lâu mang đậm chất trữ tình, lãng mạn, trong khi bài thơ Tràng Giang mang đậm chất hiện thực, triết lý.
Như vậy, qua phân tích trên, có thể thấy rằng cả hai bài thơ Hoàng Hạc Lâu và Tràng Giang đều mang đến cho độc giả những cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp thiên nhiên cũng như tâm trạng của con người. Tuy có những điểm tương đồng và khác biệt, nhưng cả hai bài thơ đều góp phần làm giàu thêm kho tàng văn học Việt Nam.