Viết bài văn phân tích đoạn trích vườn lý bạch chua vui đào mận của cao bá nhạ

Cao Bá Quát là một nhà nho tài hoa nhưng bất đắc chí. Ông đã từng đỗ đạt cao và được bổ nhiệm nhiều chức quan lớn nhỏ khác nhau. Tuy nhiên, ông luôn cảm thấy bất mãn với chế độ đương thời và có những hành động chống đối ngầm. Cuối cùng, Cao Bá Quát bị triều đình kết án tử hình vì tội phản nghịch. Bài thơ “Vườn lý bạch” thể hiện rõ nét tâm trạng đau buồn, tiếc nuối của tác giả trước cảnh ngộ bi đát của mình.
Bài thơ mở đầu bằng khung cảnh u ám, ảm đạm của khu vườn lý bạch:
“Vườn lý bạch chưa vui đào mận
Nhà Tử Văn nổi trận phong ba”.
Khung cảnh này gợi lên sự hoang vắng, cô đơn và đầy rẫy những nguy hiểm. Tác giả đang ở trong một hoàn cảnh rất khó khăn và phải đối mặt với những thử thách lớn lao.
Tiếp theo, tác giả miêu tả chi tiết hơn về khung cảnh đó:
“Thương ôi! Hảo sự tiêu ma
Tấm lòng băng tuyết phút hòa trần ai”.
Tác giả sử dụng từ ngữ mạnh mẽ như “hảo sự”, “tiêu ma” để diễn tả sự mất mát to lớn mà tác giả đang trải qua. Tấm lòng băng tuyết của tác giả giờ đây đã hòa vào bụi trần, khiến tác giả trở nên lạc lõng và cô độc giữa thế giới này.
Sau đó, tác giả tiếp tục mô tả thêm về khung cảnh u ám đó:
“Mảnh bạch ngọc thiêu người khách tử
Lưỡi dao đoản cắt chữ phù sinh”.
Tác giả sử dụng hình ảnh “mảnh bạch ngọc thiêu” để tượng trưng cho sự hủy diệt và chết chóc. Lưỡi dao đoản cắt chữ phù sinh, tức là tác giả đang tự cắt đứt liên hệ với cuộc sống thực tại, muốn thoát khỏi vòng xoáy của cuộc đời.
Tác giả tiếp tục bày tỏ niềm tiếc nuối và đau khổ của mình:
“Nhân gian ai kẻ thương tình?
Trăm năm công luận phẩm bình về sau”.
Tác giả hỏi rằng liệu có ai trên thế gian này sẽ thấu hiểu và đồng cảm với tình cảnh của mình hay không. Câu hỏi này mang ý nghĩa xót xa và tuyệt vọng. Tác giả biết rằng dù có nỗ lực bao nhiêu đi chăng nữa thì cuối cùng mọi thứ đều sẽ bị lãng quên bởi thời gian và công luận.
Tiếp theo, tác giả nói về số phận của mình:
“Nỗi gia thất mặc dầu tạo hóa
Đàn nhi tôn gửi cả nhân gian”.
Tác giả nhận thức rằng số phận của mình nằm ngoài tầm kiểm soát của chính mình. Dù có cố gắng hết sức, tác giả vẫn không thể tránh khỏi sự sắp đặt của tạo hóa. Đàn nhi tôn gửi cả nhân gian, tức là tác giả chấp nhận số phận của mình và hy vọng rằng con cháu của mình sẽ có một tương lai tốt đẹp hơn.
Tác giả tiếp tục bày tỏ sự kiên trì và quyết tâm của mình:
“Ơn sâu dám quản thân tàn
Còn mong gù cáo hồn oan lại về”.
Tác giả sẵn sàng chịu đựng mọi khó khăn và đau đớn để tìm kiếm cơ hội phục hồi danh dự và trả thù cho cái chết oan ức của mình. Tác giả tin rằng nếu có đủ nghị lực và quyết tâm, thì ngay cả khi đã chết, linh hồn của tác giả vẫn có thể quay trở lại để đòi lại công lý.
Tiếp theo, tác giả nói về giá trị tinh thần và vật chất của mình:
“Bình dẫu phá còn lề cốt cách
Gương dù tan vần sạch trần ai”.
Tác giả khẳng định rằng dù có gặp phải khó khăn và thử thách, thì giá trị tinh thần và vật chất của tác giả vẫn không hề phai nhạt. Bình dẫu phá còn lề cốt cách, tức là tác giả vẫn giữ vững nguyên tắc và giá trị của mình. Gương dù tan vần sạch trần ai, tức là tác giả vẫn giữ gìn được vẻ đẹp và thanh khiết của mình.
Cuối cùng, tác giả bày tỏ niềm tiếc nuối và hy vọng của mình:
“Thương thay một khóm hàn mai
Hai cành ấm lạnh ra hai tấm lòng”.
Tác giả so sánh mình như một cây mai mọc trên núi tuyết, chỉ nở hoa vào mùa đông. Hai cành ấm lạnh ra hai tấm lòng, tức là tác giả có hai khía cạnh trái ngược nhau trong tính cách của mình. Một phía là sự cứng rắn và kiên cường, một phía là sự mềm mại và nhạy cảm.
Tóm lại, bài thơ “Vườn lý bạch” của Cao Bá Quát thể hiện tâm trạng đau buồn, tiếc nuối và hy vọng của tác giả trước cảnh ngộ bi đát của mình. Bài thơ cũng thể hiện sự kiên trì và quyết tâm của tác giả trong việc bảo vệ danh dự và trả thù cho cái chết oan ức của mình.