Tình yêu – một đề tài từng làm rung động trái tim biết bao người và ngân lên thành biết bao lời thơ nhân loại. Mỗi một nhà thơ tìm đến một cách thể hiện khác nhau: Ta-go với “Bài thơ số 23”, Puskin với “Tôi yêu em”… và đến với Xuân Diệu – “nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới” thì tình yêu lại trở nên ham hố, cuồng nhiệt hơn bao giờ hết. Nếu như trong thơ tình yêu của Xuân Diệu thấm đẫm những cung bậc cảm xúc thì trong thơ Xuân Quỳnh – người bạn đời của ông cũng không kém phần nồng nàn, tha thiết. Đặc biệt qua hai thi phẩm Sóng và Vội vàng chúng ta càng thấy rõ điều đó.
Xuân Quỳnh là nhà thơ nữ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Bà có rất nhiều những tác phẩm hay viết về tình yêu lứa đôi và tình cảm gia đình. Những vần thơ của bà đều nhẹ nhàng, sâu lắng mà vô cùng tinh tế. Bài thơ Sóng được sáng tác năm 1967 sau đó được in trong tập Hoa dọc chiến hào. Bài thơ nói về tâm trạng của người con gái khi đang yêu và khao khát được hòa mình vào biển lớn của cuộc đời. Cùng viết về chủ đề tình yêu, cùng mang âm hưởng tươi vui, rộn rã nhưng Vội vàng của Xuân Diệu lại là tiếng nói của một cái tôi cá nhân luôn khao khát giao cảm với đời, với cuộc sống trần thế trân gian này.
Nếu như trong Vội vàng, Xuân Diệu bộc bạch:
“Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”
Thì trong Sóng, Xuân Quỳnh cũng khẳng định:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Cả hai nhà thơ đều hướng tới tình yêu bằng tất cả sự mãnh liệt, cháy bỏng nhất. Tình yêu ấy được ví von với những hình ảnh đẹp đẽ, thiêng liêng. Với Xuân Diệu, tháng giêng – tháng mở đầu của một năm được ví như một cặp môi gần, gợi sự mê đắm, ngọt ngào của tình yêu. Còn với Xuân Quỳnh, tình yêu ấy được hóa thân thành những con sóng để rồi từ đó lan tỏa khắp muôn nơi, trường tồn với thời gian. Cả hai nhà thơ đều sử dụng biện pháp ẩn dụ để diễn tả tình yêu của mình. Nhưng nếu như Xuân Diệu dùng hình ảnh tháng giêng để miêu tả tình yêu thì Xuân Quỳnh lại chọn hình ảnh sóng. Bởi lẽ, sóng vốn là một hiện tượng của tự nhiên, nó lúc dữ dội, mạnh mẽ nhưng cũng có khi dịu êm, lặng lẽ. Nó chính là tâm trạng của người con gái khi yêu. Cũng giống như vậy, tình yêu của người con gái trong bài thơ Sóng cũng có lúc dịu dàng, e ấp:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Nhưng bên cạnh đó, tình yêu ấy cũng thật mạnh mẽ, dữ dội:
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Khi nào ta yêu nhau
Ta sẽ xóa bỏ đau thương
Đọc hai bài thơ, ta bắt gặp những nét tương đồng trong tư tưởng, tình cảm của hai nhà thơ. Đó đều là những tình cảm chân thành, mãnh liệt, luôn khao khát được dâng hiến và hi sinh cho tình yêu. Nhưng mỗi nhà thơ lại có một cách thể hiện riêng. Nếu như trong Vội vàng, Xuân Diệu luôn muốn chiếm lĩnh, muốn thâu tóm được mọi thứ thì trong Sóng, Xuân Quỳnh lại mong muốn được hòa nhập, được tan ra để cống hiến trọn vẹn cho tình yêu. Có lẽ bởi vậy mà tình yêu của Xuân Quỳnh luôn mang vẻ dịu dàng, đằm thắm hơn.
Như vậy, thông qua việc phân tích hai bài thơ Sóng và Vội vàng, ta thấy được những điểm tương đồng và dị biệt trong tư tưởng tình cảm của hai nhà thơ. Từ đó giúp ta hiểu thêm về những góc khuất trong tâm hồn của họ.