Đánh giá phong cách sáng tác của tác phẩm tràng Giang

Huy Cận là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của phong trào Thơ mới, với hồn thơ ảo não. Tràng Giang là một bài thơ hay, tiêu biểu cho hồn thơ Huy Cận trước Cách mạng tháng Tám. Bài thơ được viết khi ông đứng ở bờ Nam bến Chèm sông Hồng ngắm cảnh và viết nên những vần thơ này. Với bút pháp nghệ thuật đặc sắc, Tràng giang đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc.

Bài thơ mở đầu bằng bốn chữ “tràng giang”, vừa gợi hình ảnh dòng sông dài rộng mênh mông, vừa gợi tâm trạng bâng khuâng, xao xuyến của thi nhân. Hai từ láy “sóng gợn” và “lơ thẩn” càng làm tăng thêm vẻ vắng lặng, tĩnh mịch của thiên nhiên nơi đây. Dòng nước cứ thế trôi xuôi trong không gian ba chiều rợn ngợp. Hình ảnh chiếc thuyền xuất hiện trên dòng sông cũng chẳng thể giúp khung cảnh trở nên sống động hơn. Bởi nó chỉ như một phần của sự im ắng nơi đây, lênh đênh giữa dòng nước mà chẳng biết đi đâu về đâu. Sự xuất hiện của cành củi khô giữa dòng nước càng tô đậm thêm cái vẻ hoang vu, quạnh hiu của bức tranh thiên nhiên ấy. Củi khô thì mỏng manh, nhỏ bé, lại đang lênh đênh giữa dòng nước mênh mông, vô định hướng, vô định phận, thật khiến người ta phải xót xa, thương cảm. Và rồi, nỗi buồn của thi nhân lại được đẩy lên đến đỉnh điểm khi nhìn thấy cồn cát giữa dòng sông:

Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu,

Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.

Cồn cát vốn đã nhỏ, lại còn thưa thớt, hiu hắt dưới ngọn gió chiều lạnh lẽo. Không gian càng trở nên cô tịch hơn bởi tiếng chợ chiều đã vãn. Cảnh vật dường như đang dần thu hẹp lại, nhưng chính điều đó lại càng làm nổi bật thêm cái vẻ quạnh hiu, vắng vẻ của nơi đây. Bức tranh thiên nhiên Tràng Giang lúc này đã có thêm chút âm thanh, nhưng lại là thứ âm thanh của sự tàn lụi, tan rã. Nó càng làm tăng thêm cái vẻ u sầu, ảm đạm của cảnh vật. Khổ thơ cuối cùng đã mang đến cho người đọc cảm giác nhẹ nhàng, thư thái hơn rất nhiều:

Nắng xuống, trời lên sâu chót vót;

Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.

Bèo dạt về đâu, hàng nối hàng;

Mênh mông không một chuyến đò ngang.

Không gian mở ra đến vô cùng, vô tận theo chiều kích của thiên nhiên. Trời và sông hòa vào nhau tạo thành một đường viền mờ nhạt, tưởng chừng như bầu trời đang đè nặng lên dòng sông. Thế nhưng, hai thực thể ấy vẫn tách biệt hẳn nhau. Sông thì dài, rộng lớn, mênh mông, còn bầu trời thì cao vời vợi, thăm thẳm. Giữa cái bao la, bát ngát ấy là hình ảnh những cánh bèo đang lững lờ trôi. Bèo vốn là loài cây sống dưới nước, thường mọc hoang, không thành hàng lối mà cứ xô đẩy nhau mãi. Ở đây, Huy Cận đã tinh tế phát hiện ra hình ảnh những cánh bèo “hàng nối hàng” cứ thế trôi đi vô định. Những cánh bèo ấy giống như thân phận của lớp người nhỏ bé trong xã hội cũ vậy. Họ bị vùi dập, xô đẩy, không biết trôi dạt về phương nào. Và rồi họ gặp nhau, gắn kết với nhau, cùng chung số phận lênh đênh, vô định. Nỗi buồn của thi nhân đã được cụ thể hóa qua câu thơ “mênh mông không một chuyến đò ngang”. Chuyến đò ngang vốn là phương tiện duy nhất để con người có thể vượt qua dòng sông rộng lớn này. Nhưng giờ đây, cả một dòng sông dài, rộng như thế lại chẳng có lấy một chuyến đò. Câu hỏi tu từ “không cầu gợi chút niềm thân mật” càng nhấn mạnh thêm cái vẻ hoang sơ, vắng lặng của thiên nhiên nơi đây. Đồng thời, nó cũng gợi lên trong lòng người đọc nỗi cô đơn, lạc lõng của thi nhân.

Tràng giang là một bài thơ hay, tiêu biểu cho hồn thơ Huy Cận trước Cách mạng tháng Tám. Với bút pháp nghệ thuật đặc sắc, bài thơ đã vẽ nên bức tranh thiên nhiên đẹp, hùng vĩ nhưng cũng đầy buồn bã, thê lương.