Vũ Trọng Phụng là một nhà văn tài năng của nền văn học Việt Nam, ông được mệnh danh là bậc thầy của nghệ thuật trào phúng. Trong các tác phẩm của mình, ông luôn xây dựng những tình huống truyện đặc sắc và độc đáo để bộc lộ tính cách nhân vật cũng như châm biếm hiện thực xã hội. Đoạn trích "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc" là một ví dụ điển hình cho phong cách sáng tác này của Vũ Trọng Phụng.
Tình huống truyện là hoàn cảnh mà ở đó các sự kiện xảy ra, qua đó câu chuyện được phát triển. Tình huống càng độc đáo thì sẽ khiến cho người đọc tò mò hơn về diễn biến câu chuyện. Trong đoạn trích "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc", tình huống truyện đã được xây dựng vô cùng độc đáo khi Xuân Tóc Đỏ - một kẻ lưu manh, vô học lại trở thành anh hùng trong mắt mọi người chỉ vì hành động cứu một bà lão khỏi tên cướp.
Mở đầu đoạn trích, Vũ Trọng Phụng đã miêu tả một cách chân thực và sinh động khung cảnh hỗn loạn tại vườn Bách Thảo. Một tên cướp lợi dụng lúc đông người đã ra tay móc túi của một vị khách. Bà phó Đoan đang đi gần đó liền hô hoán lên. Ngay lập tức, một cuộc rượt đuổi diễn ra giữa Xuân Tóc Đỏ với tên cướp. Bằng sự nhanh nhẹn của mình, Xuân Tóc Đỏ đã tóm gọn tên cướp và trả lại chiếc ví cho vị khách. Hành động dũng cảm của Xuân Tóc Đỏ đã nhận được sự tán thưởng của tất cả mọi người xung quanh. Các nhà ái hữu lao vào ôm chặt lấy Xuân Tóc Đỏ để cảm ơn. Ông đốc tờ quê mùa sấn tới bắt tay và xoa vai Xuân Tóc Đỏ. Ngay cả bà phó Đoan - người trước đây từng có hiềm khích với Xuân Tóc Đỏ cũng phải thốt lên rằng: "Anh thật là một người dũng cảm!".
Tình huống truyện trong đoạn trích "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc" mang ý nghĩa châm biếm sâu sắc. Vũ Trọng Phụng đã sử dụng thủ pháp tương phản để làm nổi bật sự lố bịch, giả dối của xã hội thượng lưu. Một kẻ vô học, lưu manh như Xuân Tóc Đỏ lại được tôn vinh như một anh hùng chỉ vì hành động cứu một bà lão khỏi tên cướp. Điều này cho thấy xã hội đương thời chỉ nhìn nhận con người dựa trên vẻ bề ngoài chứ không đánh giá đúng bản chất bên trong. Những kẻ có địa vị, học thức nhưng lại sống giả dối, ích kỉ thì được coi trọng, trong khi những người lao động bình thường, thậm chí là tội phạm lại được tung hô như những anh hùng.
Ngoài ra, tình huống truyện còn thể hiện niềm xót thương của tác giả đối với số phận của người dân lao động. Bà phó Đoan tuy là một người giàu có nhưng lại sống ích kỉ, hẹp hòi. Khi thấy Xuân Tóc Đỏ giúp đỡ người khác, bà ta lại tỏ ra ghen tị và tìm cách hãm hại hắn. Điều này cho thấy xã hội đương thời đầy rẫy những kẻ tiểu nhân, chỉ biết nghĩ đến lợi ích cá nhân mà không quan tâm đến người khác.
Có thể nói, tình huống truyện trong đoạn trích "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc" là một tình huống truyện độc đáo và giàu ý nghĩa. Thông qua tình huống này, Vũ Trọng Phụng đã vạch trần bộ mặt giả dối, bịp bợm của xã hội thượng lưu đương thời. Đồng thời, ông cũng thể hiện niềm xót thương đối với số phận của người dân lao động.
Bên cạnh tình huống truyện, ngôn ngữ kể chuyện của Vũ Trọng Phụng cũng góp phần tạo nên sự thành công của đoạn trích. Ngôn ngữ của ông vừa hài hước, dí dỏm, vừa sắc sảo, thâm thúy. Nhờ đó, tác phẩm của ông không chỉ hấp dẫn người đọc bởi cốt truyện thú vị mà còn bởi giọng điệu châm biếm, đả kích sâu cay.
Tóm lại, đoạn trích "Xuân Tóc Đỏ cứu quốc" là một đoạn trích tiêu biểu cho phong cách sáng tác của Vũ Trọng Phụng. Với tình huống truyện độc đáo và ngôn ngữ kể chuyện sắc sảo, tác giả đã vạch trần bộ mặt giả dối, bịp bợm của xã hội thượng lưu đương thời, đồng thời thể hiện niềm xót thương đối với số phận của người dân lao động.