Tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương” của Nguyễn Dữ đã xây dựng nhân vật Vũ Nương với vẻ đẹp và số phận tiêu biểu cho cuộc đời của người phụ nữ trong xã hội phong kiến đầy bất công.
Vũ Nương là một người phụ nữ mang vẻ đẹp hoàn hảo, vẹn toàn cả về nhan sắc lẫn đức hạnh. Đầu tiên, nàng sở hữu một vẻ đẹp dịu dàng, đoan trang: “tính tình thỏa đáng, càng nhìn lại càng thêm ưa”. Không chỉ vậy, Vũ Nương còn có tâm hồn thanh cao, trong sáng, luôn hướng đến sự hoàn thiện về nhân cách. Khi sống dưới gai cấp, nàng hiểu chuyện, biết phép tắc, sống khuôn phép đúng chuẩn mực nên gia đình luôn được duy trì hòa khí. Chồng đi xa, nàng một mình nuôi dạy con thơ, chăm sóc mẹ chồng già yếu ốm đau, làm ma chay khi mẹ chồng mất. Nàng yêu thương chồng tha thiết, trước khi Trương Sinh đi lính, nàng không mong chàng đeo ấn phong hầu mà chỉ mong chồng trở về bình yên, khỏe mạnh. Đó còn là nỗi vò võ nhớ nhung, niềm tin yêu son sắt vào chồng: “Chàng đi chuyến này …..khó lòng mà đợi được.”. Với con trai, Vũ Nương là người mẹ hiền, nàng muốn bù đắp cho con sự thiếu vắng tình cha nên đã trỏ bóng mình trên tường và nói đó là cha Đản. Đối với mọi người xung quanh, nàng đối xử nhân hậu, bao dung để cảm hóa họ.
Bị chồng nghi ngờ, nàng tìm mọi cách để hàn gắn hạnh phúc gia đình đang có nguy cơ tan vỡ. Trước lời buộc tội thẳng thừng của Trương Sinh, Vũ Nương giải thích bằng lời lẽ thống thiết, đảm bảo sự chân thành, có tình, có lí. Khi không thể cứu vãn, nàng tìm đến cái chết để bày tỏ tấm lòng chung thủy của mình. Dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Dữ, nhân vật Vũ Nương hiện lên thật đáng trân trọng, ngợi ca.
Dù mang vẻ đẹp hoàn hảo nhưng cuộc đời của Vũ Nương lại chứa đầy những bất hạnh. Chiến tranh phong kiến xảy ra khiến gia đình nàng li tán, chính điều này là nguồn cơn cho mọi bi kịch sau này. Khi chồng đi lính, một mình nàng phải gánh vác tất cả việc lớn nhỏ trong nhà, chăm sóc con thơ, phụng dưỡng mẹ chồng rồi làm ma cho bà khi bà mất. Như vậy, ngay từ đầu, Vũ Nương đã phải chịu sự tủi thân, cô đơn, thiếu sót tình cảm. Chi tiết nàng chỉ bóng mình trên tường và nói đó là cha Đản vừa thể hiện tình yêu thương con vô bờ bến vừa cho thấy nỗi nhớ chồng da diết, mong muốn bù đắp tình cha cho đứa con thiếu thốn tình cảm. Khi bị chồng nghi oan, nàng hết lời phân trần, mong muốn chồng thấu hiểu. Nhưng khi nhận lại chỉ là thái độ độc đoán, gia trưởng của chồng, nàng tìm đến cái chết để chứng minh tấm lòng thủy chung của mình. Thật xót xa thay cho số phận người phụ nữ trong xã hội xưa!
Nhân vật Vũ Nương mang vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam nhưng lại có số phận bất hạnh. Từ đó, tác giả gửi gắm thông điệp về số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa: không được làm chủ cuộc đời, luôn phải phụ thuộc vào người đàn ông, chịu nhiều bất công, thiệt thòi.