Phân tích khổ thơ cuối bài Lời ru của mẹ của nhà thơ Xuân Quỳnh Mai rồi con lớn khôn Trên đường xa nắng gắt Lời ru là bóng mát Lúc con lên núi thẳm Lời ru cũng gập ghềnh Khi con ra biển rộng Lờ...

Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của thế hệ các nhà thơ thời kỳ chống Mỹ. Thơ Xuân Quỳnh thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị trong đời sống gia đình và cuộc sống thường ngày, bộc lộ những rung cảm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết và đằm thắm. Lời ru của mẹ là một trong những tác phẩm nổi tiếng của bà. Bài thơ thể hiện tình yêu thương vô bờ bến của người mẹ dành cho đứa con nhỏ bé của mình. Đặc biệt, ở khổ thơ cuối, hình ảnh người mẹ càng được khắc họa rõ nét hơn với tấm lòng bao la, rộng lớn.
Lời ru của mẹ không chỉ xuất hiện ở những câu hát mà còn ẩn chứa trong cả ánh mắt, nụ cười, trong cả hơi thở và nhịp đập trái tim. Đó chính là lời ru của sự hi sinh thầm lặng, của tình yêu thương vô bờ bến mà mẹ dành cho con. Dù sau này con có trưởng thành thì đối với mẹ, con vẫn luôn là đứa trẻ cần được chở che, bảo vệ: “Mai rồi con lớn khôn/ Trên đường xa nắng gắt/ Con sẽ nhớ ngày nào/ Mẹ dắt tay đến trường”. Câu thơ gợi lên hai hình ảnh đối lập: một bên là “ngày xưa” – thời điểm hiện tại với hình ảnh “con còn bế trên tay – ngọt ngào hương sữa”; một bên là “mai sau” – tương lai với hình ảnh “trên đường xa nắng gắt”. Ở hiện tại, đứa con đang được sống trong vòng tay yêu thương, chăm sóc của mẹ nên “ngọt ngào hương sữa”, lớn lên trong sự bao bọc, chở che nên chưa hề biết đến những khó khăn, vất vả, cực nhọc của cuộc đời. Nhưng khi con trưởng thành, bước đi trên “đường xa nắng gắt” tức là con đã bắt đầu tiếp xúc với những chông gai, thử thách của cuộc đời. Lúc ấy, tất cả những kỉ niệm đẹp đẽ về tình mẫu tử sẽ trở thành hành trang quý báu để con vững vàng bước đi. Và dù sau này con có trưởng thành, có bay xa đến đâu thì mẹ vẫn sẽ mãi dõi theo từng bước chân của con. Những câu thơ giàu chất suy tư, trầm lắng như một lời nhắn nhủ, khuyên răn con cái hãy luôn ghi nhớ công ơn dưỡng dục, sinh thành của cha mẹ.
Đặc biệt, hình ảnh so sánh “như dòng sông với biển sâu” đã nhấn mạnh chiều dài và chiều sâu của lời ru. Lời ru của mẹ giống như một dòng sông cứ chảy trôi mãi, không bao giờ cạn kiệt, nó sẽ theo con suốt cuộc đời. Không chỉ vậy, đó còn là tình yêu thương vô bờ bến, là mong ước của mẹ muốn con được hạnh phúc, ấm no. Điệp từ “cho” kết hợp với hình ảnh liệt kê: “cho thơm cánh đồng – cho tươi màu gió – cho xanh dáng trời” đã thể hiện mục đích cao cả của lời ru. Lời ru của mẹ chính là nguồn cội của sự sống, của vẻ đẹp thiên nhiên, đất trời. Để từ đó, tác giả khẳng định rằng: “Cho con khôn lớn mỗi ngày”. Lời ru của mẹ đã nuôi dưỡng tâm hồn con, giúp con khôn lớn, trưởng thành. Như vậy, khổ thơ cuối đã làm sáng tỏ chủ đề của toàn bộ tác phẩm, đó là sức sống bền bỉ, mãnh liệt của lời ru. Lời ru của mẹ chính là biểu tượng cho tình yêu thương, sự nâng niu, chở che của mẹ dành cho con.