Nam Cao là một trong những cây bút hiện thực xuất sắc của nền văn học Việt Nam. Trước cách mạng ông được người đọc biết đến qua hai đề tài chính đó là đề tài về mất ý thức trào phúng và đề tài về bi kịch tinh thần của tầng lớp trí thức nghèo. Sau cách mạng, ngòi bút của ông mới thực sự tỏa sáng khi viết về con người và cuộc sống mới. Giăng sáng là một trong những truyện ngắn đặc sắc nhất của nhà văn kể về cuộc đời và số phận khổ cực của anh dân cày tên Điền với những bi kịch tâm hồn điển hình của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám.
Truyện ngắn “Giăng sáng” được in trong tập “Luống cày” (1945) do nhà xuất bản Đại La ấn hành. Truyện có 27 đoạn, mỗi đoạn là một cảnh ngộ, một suy tư của nhân vật Điền. Tác giả đã miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật hết sức tinh tế, sâu sắc. Tâm lý nhân vật cũng chính là nội dung câu chuyện mà tác giả muốn truyền tải tới độc giả.
Nhân vật Điền là một người yêu thiên nhiên, luôn cảm nhận vẻ đẹp của nó ở mọi lúc mọi nơi. Nhưng vì hoàn cảnh gia đình khó khăn nên anh phải từ bỏ sở thích của mình để lo cho gia đình. Từ đây, bi kịch bắt đầu nảy sinh trong tâm hồn Điền. Anh cố gắng làm việc để kiếm tiền trang trải cuộc sống nhưng vẫn không đủ ăn. Không chỉ vậy, anh còn bị những áp lực về xã hội, về cái đói nghèo bủa vây khiến tâm trí anh ngày càng u tối. Nhân vật Điền đại diện cho tầng lớp tri thức tiểu tư sản trước Cách mạng tháng Tám. Họ là những người có ý thức cao về bản thân, có hoài bão lớn lao nhưng lại bị chôn vùi bởi gánh nặng cơm áo gạo tiền.
Điền là một người có tâm hồn nhạy cảm, dễ bị tổn thương. Khi nhìn lên bầu trời đầy sao, anh thấy lòng mình thanh thản, nhẹ nhàng. Nhưng khi nhìn xuống mặt đất, anh lại thấy hiện thực tàn khốc đang đè nặng lên vai mình. Điều này thể hiện rõ sự mâu thuẫn giữa khát vọng và hiện thực của Điền. Anh khao khát được sống một cuộc sống tốt đẹp hơn, nhưng hiện thực lại khiến anh rơi vào bế tắc, tuyệt vọng.
Bi kịch của Điền không chỉ dừng lại ở mức độ cá nhân mà còn lan rộng ra cả gia đình anh. Vợ con Điền cũng phải chịu đựng nỗi đau cùng anh. Người vợ hiền lành, tảo tần của Điền luôn động viên, an ủi chồng vượt qua khó khăn. Nhưng cô cũng mang trong mình nỗi buồn thầm kín, không biết chia sẻ cùng ai. Con trai Điền là kết quả của tình yêu giữa anh và vợ. Cậu bé ngây thơ, hồn nhiên nhưng cũng mang trong mình nỗi đau của cha mẹ. Bi kịch của Điền là bi kịch của một thế hệ, một giai cấp bị lạc lối trong xã hội đương thời.
Cuối cùng, bi kịch của Điền được đẩy lên đỉnh điểm khi anh quyết định bán đi chiếc ghế mây - kỉ vật cuối cùng của bà ngoại. Hành động này thể hiện sự tuyệt vọng, bất lực của Điền trước cuộc sống. Anh đã đánh đổi tất cả để giữ lấy miếng ăn cho gia đình, nhưng cuối cùng vẫn không thoát khỏi vòng xoáy của đói nghèo. Bi kịch của Điền là lời tố cáo mạnh mẽ xã hội phong kiến bất công, đẩy con người vào bước đường cùng.
Thông qua nhân vật Điền, Nam Cao đã khắc họa thành công bi kịch của tầng lớp tri thức tiểu tư sản trước Cách mạng tháng Tám. Đó là bi kịch của những người có tâm hồn nhạy cảm, dễ bị tổn thương nhưng lại phải sống trong một xã hội bất công, vô lý. Bi kịch ấy không chỉ ảnh hưởng đến bản thân họ mà còn lan rộng ra cả gia đình và xã hội. Qua đó, ta thấy được tấm lòng nhân đạo, yêu thương con người của Nam Cao. Ông luôn đồng cảm, thấu hiểu những nỗi đau của con người, đặc biệt là những người nghèo khổ.