phân tích mạch truyện trong 2 cõi u minh của Sơn Nam

Sơn Nam (1926 - 2008) là nhà văn, nhà khảo cứu tài hoa về miền đất Nam cực nước ta. Ông đã để lại nhiều công trình nghiên cứu có giá trị và khoảng 15 tác phẩm viết cho thiếu nhi, tiêu biểu nhất là tiểu thuyết “Hương rừng Cà Mau” được tặng giải thưởng Hội Văn nghệ Việt Nam vào năm 1982. Đoạn trích “Hai cõi U Minh” thuộc chương 17 của cuốn sách này.
“Cuốn sách hay nhất viết về trẻ em ở vùng đất cực nam của Tổ quốc chúng ta”. Đó là lời nhận xét của nhà văn Nguyễn Quang Sáng dành cho Sơn Nam. Và đúng như vậy, đọc những trang viết của ông, người đọc sẽ cảm nhận rõ nét hơn cuộc sống sinh hoạt cũng như con người nơi đây. Trong đó nổi bật lên là nhân vật cậu bé tên Cộc với sự hồn nhiên, ngây thơ nhưng cũng rất dũng cảm, gan dạ.
Cậu bé Cộc xuất hiện ngay từ đầu đoạn trích bằng tình huống bị lạc trong rừng đước khi đi kiếm củi cùng cha. Khung cảnh thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ khiến cậu vừa sợ hãi, lo lắng, vừa tò mò, thích thú. Những câu văn miêu tả tâm trạng của nhân vật Cộc thật chân thực mà sâu sắc: “Tôi ngồi xuống một gốc cây, khóc nức nở… Tôi không còn thấy cái gì rõ ràng nữa, chỉ nghe tiếng<> ríu rít chung quanh mình. Tiếng chim hót líu lo làm tôi nhớ mẹ quá. Không biết bây giờ mẹ đang làm gì? Có nhớ tới tôi không?” Cậu bé cảm thấy cô đơn, buồn tủi khi phải xa gia đình, đặc biệt là người mẹ thân yêu. Nhưng rồi nỗi nhớ quê hương, mong muốn được sớm trở về đã tiếp thêm sức mạnh, động lực giúp cậu vượt qua khó khăn trước mắt.
Trong lúc bơ vơ, lạc lõng giữa chốn rừng thiêng nước độc thì cậu gặp được thầy giáo Tương. Thầy đã tận tình giúp đỡ, đưa cậu ra khỏi khu rừng. Khi chia tay, thầy còn tặng cho cậu bé một chiếc nón lá. Hành động ấy thể hiện tấm lòng nhân hậu, thương yêu của thầy đối với cậu học trò nhỏ. Còn đối với Cộc, thầy Tương giống như người cha thứ hai của mình. Vì vậy, khi nhìn theo bóng dáng thầy khuất dần, cậu bé đã bật khóc thành tiếng. Chi tiết này đã phần nào thể hiện được tính cách của nhân vật. Dù sau này có trưởng thành, khôn lớn thì cậu bé vẫn luôn ghi nhớ và biết ơn những người đã giúp đỡ mình trong lúc khó khăn, hoạn nạn.
Đoạn trích tuy ngắn nhưng đã khắc họa thành công hình ảnh cậu bé Cộc thông minh, nhanh nhẹn, đáng mến. Từ đó, gửi gắm thông điệp ý nghĩa về tình yêu quê hương, đất nước.