Phân tích tác phẩm Kòn Trô

Kon Tum là một tỉnh thuộc vùng đất Tây Nguyên, nơi đây có rất nhiều dân tộc anh em sinh sống và mỗi dân tộc đều mang những bản sắc văn hóa riêng biệt. Trong đó không thể không nhắc đến người Ba Na với truyền thống văn hóa lâu đời cùng với đó là những lễ hội độc đáo được tổ chức hằng năm để cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Một trong số đó phải kể đến chính là Lễ hội mừng lúa mới của người Bana ở xã Ngọc Bay, thành phố Kon Tum. Đây là một nét đẹp văn hóa cần được bảo tồn và phát huy.
Lễ hội mừng lúa mới hay còn gọi là lễ “Đấp kê” của người Bana diễn ra vào khoảng tháng 12 dương lịch hàng năm khi kết thúc vụ mùa. Vào thời điểm này, các gia đình đã thu hoạch xong lúa trên rẫy và bắt đầu làm vệ sinh nhà cửa, sân phơi để chuẩn bị cho mùa lúa mới. Đồng thời cũng là lúc buôn làng tổ chức lễ ăn cơm mới tạ ơn Giàng (trời đất), các thần linh, tổ tiên,… đã phù hộ cho buôn làng qua một mùa vụ bình an, no ấm.
Để chuẩn bị cho lễ hội, bà con sẽ chọn ngày tốt để làm lễ cúng. Gia chủ sẽ chuẩn bị một cây nêu bằng tre cao tầm 5-7m, trên ngọn treo nhiều vật dụng như vòng bạc, lục lạc, bầu khô, lá chanh,… Ngoài ra còn có hai con gà trống, một ché rượu cần, một chén nhỏ đựng máu gà, một bát gạo, một nắm thóc, một bó củi nhỏ, một nắm lá thơm, một nắm cỏ tranh và một nắm cỏ gianh. Tất cả mọi thứ sẽ được đặt lên một cái gùi lớn hoặc mâm gỗ. Sau đó, thầy cúng sẽ tiến hành nghi thức cúng. Thầy cúng sẽ đọc lời khấn mời Yàng, mời hồn lúa về nhận lễ và phù hộ cho buôn làng sức khỏe dồi dào, mùa màng tươi tốt, cuộc sống đủ đầy, hạnh phúc. Khi thầy cúng vừa dứt lời thì đàn chóe bắt đầu gõ nhịp, tiếng cồng chiêng vang lên báo hiệu buổi lễ đã hoàn tất. Mọi người cùng nhau thưởng thức hương vị của cơm mới, thịt gà, uống rượu cần và nhảy múa quanh cây nêu. Không khí vô cùng vui vẻ, đầm ấm.
Trong lễ hội, ngoài việc dâng lễ vật lên các vị thần linh, người Bana còn bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với ông bà, tổ tiên - những người đã khai phá đất đai, dạy họ cách trồng trọt, chăn nuôi. Họ tin rằng nhờ công lao to lớn ấy mà bây giờ họ mới có cuộc sống sung túc, no đủ. Vì vậy, sau khi kết thúc phần lễ, mọi người sẽ quây quần bên nhau, cùng nhau trò chuyện, chia sẻ niềm vui và thưởng thức những sản vật do mình làm ra.
Có thể nói, lễ hội mừng lúa mới là một hoạt động văn hóa đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào Bana. Nó không chỉ thể hiện tấm lòng thành kính của con cháu đối với trời đất, thần linh, tổ tiên mà còn góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.