Nguyễn Văn Song là nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, ông đã có nhiều đóng góp cho nền thi ca Việt Nam hiện đại. Bài thơ "Một phía làng tôi" được sáng tác năm 1972 khi đất nước đang trong giai đoạn ác liệt nhất của cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Bài thơ thể hiện tình yêu quê hương tha thiết và nỗi nhớ da diết của người lính trẻ xa quê hương.
Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh làng quê thanh bình, yên ả:
"Làng tôi ở ven sông
Có cây đa to bóng rợp cả sân đình."
Hình ảnh làng quê quen thuộc với cây đa, bến nước, sân đình gợi lên vẻ đẹp thanh bình, yên ả của làng quê Việt Nam. Làng tôi nằm bên bờ sông, có cây đa cổ thụ tỏa bóng mát khắp sân đình. Hình ảnh cây đa cổ thụ là biểu tượng của làng quê Việt Nam, nó gắn liền với tuổi thơ của mỗi người dân quê. Cây đa không chỉ là nơi vui chơi, giải trí mà còn là nơi sinh hoạt cộng đồng của người dân làng.
Tiếp theo, tác giả miêu tả khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp của làng quê:
"Nước sông xanh như ngọc
Cá tôm bơi lội đầy đàn."
Nước sông xanh biếc như ngọc, cá tôm bơi lội tung tăng tạo nên một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, tràn đầy sức sống. Khung cảnh thiên nhiên ấy khiến lòng người thêm phần thư thái, thanh thản.
Sau đó, tác giả kể về những kỷ niệm tuổi thơ của mình:
"Tôi lớn lên từ dòng sữa mẹ
Bên bếp lửa hồng bà kể chuyện xưa."
Tuổi thơ của tác giả gắn bó với dòng sữa mẹ ngọt ngào và những câu chuyện cổ tích của bà. Những kỷ niệm ấy luôn in sâu trong tâm trí tác giả, trở thành nguồn động lực giúp tác giả vượt qua mọi khó khăn, gian khổ để chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Tác giả tiếp tục bày tỏ nỗi nhớ da diết đối với quê hương:
"Nhớ lắm làng ơi!
Con chim hót trên cành cây cao
Gió thổi qua mái tóc em bay
Mùi thơm lúa chín nồng nàn
Đất trời bao la rộng lớn..."
Nỗi nhớ quê hương của tác giả được thể hiện qua những hình ảnh giản dị nhưng vô cùng xúc động. Con chim hót trên cành cây cao, gió thổi qua mái tóc em bay, mùi thơm lúa chín nồng nàn... Tất cả đều gợi lên vẻ đẹp thanh bình, yên ả của làng quê. Nỗi nhớ ấy càng trở nên da diết hơn khi tác giả đang phải xa cách quê hương, chiến đấu ở nơi xa xôi.
Kết thúc bài thơ, tác giả khẳng định tình yêu quê hương tha thiết của mình:
"Dù đi đâu, về đâu
Lòng vẫn hướng về làng
Làng tôi mãi là nơi chôn rau cắt rốn
Là nơi nuôi dưỡng tâm hồn tôi."
Tình yêu quê hương của tác giả được thể hiện qua lời khẳng định chắc nịch. Dù đi đâu, về đâu thì lòng tác giả vẫn hướng về làng, nơi chôn rau cắt rốn, nơi nuôi dưỡng tâm hồn tác giả. Tình yêu quê hương tha thiết ấy chính là động lực giúp tác giả vượt qua mọi khó khăn, gian khổ để chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Bài thơ "Một phía làng tôi" là một bài thơ hay, giàu cảm xúc. Qua bài thơ, ta thấy được tình yêu quê hương tha thiết của Nguyễn Văn Song. Đó là tình yêu dành cho những gì thân thương, gần gũi nhất, là cội nguồn nuôi dưỡng tâm hồn con người.